دراین نوشته فرق بین ریال و تومان راتوضیح خواهیم داد از جلمه کلماتی که دائما با آن سر و کار داشته ایم و آن را روزانه بکار میبریم ریال و تومان است همه میدانیم به ده ریال یک تومان هم میگویند «تومان» یک کلمه مغولی است بمعنی ده هزار در تقسیمات لشگری در ادامه مطالب درسایت فارسی خوان به فرق بین ریال و تومان می پردازیم.
فرق بین ریال و تومان
در حال حاضر بحث، فقط استفاده از واژه تومان به جای ریال است که در محاورات و کاربردهایی اقتصادی استفاده می شود.به عبارت دیگر، و به صورت معمول مردم از تومان استفاده می کردند، فقط در حوزه محاسبات و بانک ها و اعداد و ارقام تراز را به ریال می نوشتند که الان به تومان باید ثبت شود. اما موضوع مهم این است
که باید اصلاح پولی در کشور انجام شود. حذف صفر یا بالاتر، موضوع مهمی است که در حقیقت به مطالعات و بحث هایی که در بانک مرکزی، دولت و همچنین مجامع و مراکز تحقیقات کشور انجام شده است، برمی گردد.پر واضح است که ما نیاز به اصلاح پولی داریم و این نیاز را باید هم به جهت آثار روحی و روانی تضعیف بیش از حد ریال در برابر سایر ارزها و هم به لحاظ معاملات و فعالیت هایی که فعالان اقتصادی انجام می دهند
به هرحال با توجه به این مسایل تغییر واحد پولی موضوعیت دارد و برای مبادله و تجارت بین فعالان اقتصادی در داخل و خارج از کشور مساله مهمی است. البته استحکام و پایداری واحد پولی موضوع مهمی است که به متغیرهای اقتصادی کشور برمی گردد.قاعدتا ثبات پولی هم موضوعی است که در این چارچوب مطرح است.
موضوع تغییر واحدی پول ملی هم چند سالی است بیان می شود اما همچنان مجامع اقتصادی کشور جمع بندی مشخصی درباره آن ندارنداین حتمال بازگشت صفر آخرین و شاید مهمترین چالش، همین موضوع است.به این معنی که اگر بعد از اجرای این سیاست کنترل تورم به‌صورت جدی ازسوی بانک مرکزی و دولت پیگیری نشود، به تدریج تومان نیز ارزش خود را به‌صورت اساسی از دست خواهد دادو از مبادلات روزانه حذف می‌شود.
وقوع این پدیده، علاوه‌بر بی‌اثر کردن سیاست حذف یک صفر از پول ملی و تغییر واحد پول از ریال به تومان، باعث می‌شود شهرت و اعتماد عمومی به بانک مرکزی و دولت در سطح ملی و بین‌المللی خدشه‌دار شود.این موضوع قدرت مانور سیاست‌گذار پولی در اجرای مجدد سیاست حذف صفر از پول ملی و حتی اجرای سایر سیاست‌های پولی و ارزی را کاهش خواهد داد.
معمولا کشورهایی که برای حذف صفر از پول ملی خود اقدام می کنند تورم مزمن و طولانی مدتی دارند، و می خواهند با حذف سه یا شش صفر از پول ملی قدرت آن را افزایش دهندایران هم شرایط مشابهی را گذرانده است، ولی در نظر داشته باشید که چنین اقدامی زمان بر و پر هزینه است.برای حذف صفرها از پول ملی، اسکناس و مسکوت در گردش باید خارج و پول جدید جایگزین شود که هم زمان بر و هم هزینه بر است.
بنابراین وقتی دولت چنین کاری می کند و هزینه های آن را می پذیرد طبیعتا تلاش می کنند تعداد صفرهایی بیشتری حذف شود تا محاسبات ساده تر شود و احیانا اگر تورم هایی اتفاق افتاد در رقم های پایین تا حدودی قابل تحمل باشد، بنابراین بهتر است تعداد بیشتری از صفرها حذف شود موضوع این بوده که در هنگام بررسی لایحه پولی نظام بانکی در دولت، پیشنهاد می شود که ریال تبدیل به تومان شود.
البته با وجود اینکه موضوع در دولت تصویب شده است، طبیعی است راه طولانی دارد تا به مجلس برسد و در نهایت تبدیل به قانون شود.قانونی شدن این لایحه در سال جاری بعید به نظر می رسد در حال حاضر در دستور واحد پولی ما تعریف شده که به ازای هر ۱۰ ریال یک تومان داریم؛ اگر این تغییر را بپذیریم، به صورت طبیعی و خودکار یک صفر نیز حذف می شود.
در جهان نزدیک به ۴۰ کشور تعداد صفرهای پول ملی خود را کم کرده اند، از مهمترین این کشورها ترکیه، آرژانتین، برزیل و آلمان است.در سال ۱۹۶۶ و در ترکیه، یک دلار معادل ۹ لیر بود ولی در سال ۲۰۰۱ یک دلار معادل ۳۱ میلیون و ۶۵۰ هزار لیر بود. در کشورمان نیز در سال ۵۷ دلار برابر با هفت تومان بود که امروز حدود چهار هزار تومان است.
این مقایسه نشان می دهد در ترکیه دلار ۱۶۵ هزار برابر و در ایران ۴۰۰ برابر افزایش پیدا کرده است.پول در ابتدا ابزار سنجش و دوم ابزار مبادله است، سومین کارکرد پول این است که به عنوان ابزار ذخیره ارزش شناخته می شود. امروز با نگاهی به کارکردهای پول، متوجه می شویم تغییر و اصلاح واحد پول لزومی ندارد
هزینه‌های مربوط به این اقدام اگر دولت بخواهد نسبت به چاپ اسکناس و ضرب سکه‌های جدید و نیز جمع‌آوری و امحای اسکناس و مسکوک از دور خارج‌شده اقدام کند، این اقدام زمانبر و هزینه‌بر است که نمی‌توان از این مساله غافل بود.ناسازگاری دفاتر حسابداری صورت‌های مالی و پایگاه‌های اطلاعاتی جدید و قدیم اقلا در چند ماه اول اجرای سیاست تغییر واحد پول از ریال به تومان بی‌نظمی‌های موقتی در دفاتر حسابداری، صورت‌های مالی و پایگاه‌های اطلاعاتی ایجاد خواهد شد
تغییر واحد پول ملی را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
۱- تسهیل نظام ثبت و خواندن اعداد بزرگ و در نتیجه ساده‌شدن عملیات پولی، بانکی و حسابداری
۲- اثرات مثبت روانی و ذهنی در معاملات روزمره، که در نتیجه آن مردم احساس می‌کنند پول کمتری در معاملات روزانه هزینه می‌کنند و این می‌تواند به سیاست‌گذار پولی در مدیریت انتظارات تورمی (که در بانکداری مرکزی نوین از اهمیت بسیاری برخوردار است) کمک شایانی کند.
۳- کمک به نقل و انتقال ساده‌تر پول و کاهش ریسک‌های مرتبط با آن. در واقع، با حذف یک صفر از پول ملی، در نقل و انتقال پول در بین ذی‌نفعان اقتصادی در داخل کشور، حجم پول کمتری جابه‌جا می‌شود که این مساله علاوه‌بر کاهش هزینه‌های مبادلاتی در واقع با توجه به اینکه اکثر کارشناسان حذف یک صفر از پول را عملا بی نتیجه دانسته و دولتی‌ها نیز حذف سه تا چهار صفر از پول را برای کشور لازم می‌دانند.
لازم به نظر می‌رسد با در نظر گرفتن هزینه‌های بالای حذف صفر که شامل جمع‌آوری اسکناس‌ها و مسکوکات قبلی و امحای آنها، نشر اسکناس‌ها و مسکوکات جدید، تغییر نرم‌افزارها، قراردادها و… می‌شودبرای جلوگیری از دوباره کاری در چاپ اسکناس که یک بار برای تغییر نام فعلی و حذف یک صفر و دیگری برای حذف ۲ یا ۳ صفر دیگر در آینده، بهتر است
نمایندگان پس از بررسی شرایط کلان اقتصادی کشور و در صورت امکان، بصورت یکجا هم نام واحد پول را تغییر دهندو هم از تعداد صفرهای آن بکاهند تا موجب آن نشود که به هزینه مردم و با پول مالیات‌دهندگان، کاری را که میتوان به یکباره انجام داد با دوبار هزینه کردن انجام داد اجرای این طرح بر خلاف آنچه گفته می‌شود اصلا ساده نیست و هزینه‌های زیادی به همراه دارد.
هزینه چاپ اسکناس و ضرب سکه‌های جدید در زمان اجرای برنامه و هنگامی که دو نوع پول به موازات هم درجریان است، افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. از سوی دیگر انبوهی از اوراق رسمی کشور مانند دسته چک، سندهای مالی و… باید تغییر پیدا کرده و واحد آنها به تومان تبدیل شود.
از طرفی افزایش ارزش پول ملی، آسان شدن مبادلات تجاری، حسابداری و بررسی مالی حساب‌ها، آسان شدن حمل و نقل، افزایش اعتماد جامعه به پول ملی و اثرات روحی و روانی مثبت، می‌تواند از بدیهی‌ترین مزایای این تغییر باشد.دولت باید با تدبیر این کار را انجام دهد و به جای حذف یک صفر، دو یا سه صفر را حذف کند تا هزینه این تغییر در اقتصاد کشور، کمتر باشد.
تغییر پول ملی ایران از ریال به تومان
کابینه هیئت دولت یازدهم در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۹۵ در جریان بررسی «لایحه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» یکای پول ایران را تومان و برابر با ۱۰ ریال تعیین کرد.تغییر یکای پول ایران از ریال به تومان پس از ارسال لایحه بانک مرکزی به مجلس شورای اسلامی و تصویب این بند در مجلس و تأیید آن توسط شورای نگهبان قانونی و قابل اجراست.ریال از سال ۱۳۰۸ (زمان رضاشاه پهلوی) به عنوان یکای پول رسمی کشور در گردش می‌باشد.
گروه تاریخ و اقتصاد
در فروردین ماه سال ۱۳۱۱ واحد پول ایران از قران به ریال تغییر کرد. قران واحد پول ایران در دوران قاجاریه بود. نام قران کوتاه شده صاحب قران است. قران از نقره و به‌صورت سکه‌های ده شاهی (نیم قران)، یک قران، دو قران و پنج قران ضرب می‌شد. با توجه به اینکه قران هزار دینار ارزش داشت در زبان عامیانه، زار (هزار) نیز نامیده می‌شد.
این سنت حتی بعد از تغییر واحد پول ایران به ریال هم ادامه پیدا کرد و سکه‌های دو ریالی و پنج ریالی دوزاری و پنج زاری نامیده می‌شدند.دینار واحد قدیمی پول در امپراتوری روم شرقی یا دیناریوس بوده است. مسلمانان پس از فتح روم، دینار را به‌عنوان واحد پول خود انتخاب کردند و حتی امروز نیز در برخی از کشورهای عربی از این عنوان واحد پول استفاده می‌شود.
ایرانیان نیز از دینار به‌عنوان واحد پول استفاده می‌کردند، هر چند به تدریج و در اثر تورم، دینار ارزش خود را از دست داد.ابتدا سلطان محمود غزنوی سکه یکصد دیناری یا صنار را با نام «محمودی» ضرب کرد.
همزمان شاهان سامانی نیز سکه‌های ۵۰ دیناری را ضرب و آن را در دوره صفوی، شاه عباس شروع به ضرب یک سکه کرد به ارزش ۲۰۰ دینار یا دو محمودی. این سکه به «عباسی» معروف شد و بسیار مورد استفاده قرار گرفت. در همین زمان، به علت رابطه پرتغال با ایران،سکه‌های پرتغالی در ایران رایج شد.
این سکه‌ها «رئال» نام داشتند (که هنوز هم واحد پول بعضی از مستعمرات سابق پرتغال، مثل برزیل است). این واحد پول، بر مبنای وزنش، مطابق ۱۱۷۵ دینار در نظر گرفته شد.سکه رئال پرتغال در ایران به‌عنوان ریال رواج پیدا کرد به این ترتیب دولت ایران دست به ضرب سکه‌های ریال زد که برای مبالغ بالا به کار می‌رفت.
در اواخر قرن هجدهم میلادی، نادرشاه افشار هم یک نوع سکه به ارزش ۵۰۰ دینار ضرب کرد که به اسم خودش «نادری» خوانده می‌شد، اما خیلی زود در فرهنگ عام به جای لفظ نادری، استفاده از لفظ «ده شاهی» (شاهی= پنجاه دینار: ۵۰۰ دینار= ده شاهی) رواج پیدا کرد.
از قران تا ریال
در دوران قاجار تومان، قران و شاهی واحدهای اصلی پول ایران را تشکیل می‌دادند. تومان واژه‌ای ترکی است و به معنی ۱۰ هزار که در تقسیمات لشکری هر ۱۰ هزار سرباز، تومان و فرمانده آنها، امیر تومان نامیده می‌شد.
فتحعلی‌شاه قاجار برای نخستین بار، تومان طلا را با وزن یک و یک ششم مثقال در سال ۱۱۸۸ هجری خورشیدی ضرب کرد. در این زمان همچنین سکه نقره جدید یا همان «قران» نیز متداول شد که معادل یک دهم تومان و پنج عباسی یا ۲۰ شاهی بود. این واحد پول بین سال‌های ۱۲۰۳ تا ۱۳۱۰ در ایران رواج داشت. در این دوران همچنین واحد شاهی که به‌صورت سکه‌ای مسی بود نیز رایج بود.
ناصرالدین شاه در سال ۱۲۵۹ هجری خورشیدی وزن طلای تومان را کاهش داد و ارزش آن برابر ۱۰ قران نقره شد. واژه ریال که ریشه اسپانیایی و پرتغالی دارد به مفهوم «شاهی» و همچنین نام سکه‌ای نقره‌ای است که در دو کشور مذکور و سرزمین‌های وابسته به آنها رواج داشته و سپس وارد زبان فارسی شده است.
ریال که سکه‌ای جهانی و معادل ۱۲۵۰ دینار یا یک هشتم تومان ارزش داشت، برای نخستین بار در سال ۱۱۷۶ هجری خورشیدی رواج یافت. در سال ۱۲۰۳، ریال از رونق افتاد و جای خود را به قران که معادل هزار دینار یا یک دهم تومان بود، داد؛ تا به این ترتیب واحد پول ایران وارد سیستم اعشاری شود.
اول فروردین ۱۳۱۱ هجری خورشیدی به علت کم شدن ارزش قران و نیاز به واحد پول ساده و قوی، ریال با پشتوانه طلا به‌عنوان واحد اصلی پول ایران قرار گرفت. ریال در اقتصاد ایران تاکنون جایگاه خود را به‌عنوان واحد پول رسمی حفظ کرده است.
بانک شاهنشاهی که توسط انگلستان تاسیس شده بود، حدود ۴۰ سال، چاپ اسکناس را در انحصار خود داشت؛ تا اینکه در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۰۹، حق انتشار اسکناس از آن بانک سلب و به بانک ملی ایران واگذار شد. دو سال بعد و همزمان با آغاز سال ۱۳۱۱، واحد پول کشور که از قران به ریال تغییر کرده بود توسط بانک ملی ایران منتشر و ملاک معاملات قرار گرفت. اسکناس‌های اولیه به‌صورت ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۰۰۰ ریالی، چاپ شد.
ریشه‌شناسی ریال و تومان
ریال از واژهٔ اسپانیایی و پرتغالیِ “real” وارد فارسی شده‌است که هم به‌معنی «شاهی» است، هم نام سکهٔ نقره رایج در آن دو کشور و در سرزمین‌های وابسته به آن بود. ریال از زمان حضور اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها در خلیج فارس و مراودهٔ ایشان با ایرانیان وارد فارسی شده‌است.
سکهٔ نقره با نام ریال در اسپانیا از سال ۱۴۹۷ تا ۱۸۷۰ میلادی ضرب می‌شد. ریال همچنین واحد پول بسیاری از مستعمره‌های اسپانیا بود به‌عنوان مثال، واحد پول برزیل، رئال نام دارد. در ۲۷ اسفند سال ۱۳۰۸ خورشیدی، در زمان رضاشاه، طبق قانون تعیین واحد و مقیاس پول قانونی ایران، ریال به‌جای قران با وزن خالص ۳۶۶۱۱۹۱/. گرم طلا انتخاب شد.
تاریخچه ریال و تومان
ارزش ریال ایران در مقابل دلار آمریکا (دلار بر حسب ریال بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ میلادی) ریال نخستین بار در سال ۱۷۹۸ میلادی معروف شد، و آن سکه‌ای جهانی بود که ۱۲۵۰ دینار یا یک‌هشتم تومان ارزش داشت. از سال ۱۸۲۵ ریال از رواج افتاد و به‌جای آن قران، که معادل هزار دینار (یک‌دهم تومان) ارزش داشت، رواج یافت (به‌این‌ترتیب، واحد پول ایران وارد سیستم اعشاری شد).
در سال ۱۹۳۲ (۱۳۱۱ خورشیدی) ریال جایگزین قران شد. همچنین به صد دینار جدید تقسیم‌پذیر بود.واحد پول ایران در زمان محمدشاه قاجار (۱۲۵۰–۱۲۶۴ هـ. ق) از مسکوکات نقره و معادل ۱۲۵ دینار بود. در اواخر قاجاریه معادل یک قران و پنج شاهی بود.واحد پول ایران از سدهٔ هفتم هجری تا زمان اوایل حکومت پهلوی دینار بود. یک تومان واحد شمارش برای دینار و برابر ده قران یا ده‌هزار دینار بود.
در سال ۱۳۰۸ ناگهان واحد پول «تومان» کنار گذاشته شد و واحد «ریال»، که ریشهٔ اسپانیایی و پرتغالی دارد و سابقهٔ تاریخی در ایران نداشت، به‌عنوان واحد رسمی پول برگزیده شد. ریال در میان مردم مقبولیت و رواج نیافت و مردم ایران ۱۰ ریال را یک تومان فرض کردند و در میان مردم، واژگان تومان و قران (تومن و قرون) کاربرد دارد و واحدهای رسمی ریال و دینار در محاورات مردم استفاده نمی‌شود.
حتی در میان رسانه‌های ایران و مسئولان کشوری نیز استفاده از تومان مرسوم‌تر است.قبل از تبدیل واحدهای پولی به دستگاه اعشاری در سال ۱۹۳۲ (۱۳۱۱ خورشیدی)، سکه‌ها و واحدهای پولی که در جدول زیر آمده‌اند مورد استفاده بودند، و برخی از این الفاظ هنوز کاربردهایی در زبان ایرانیان و ضرب‌المثل‌های ایرانی دارند.
| دوره | یکای پول ایران |
|---|---|
| هخامنشیان | دریک |
| ساسانیان | پشیز |
| ساسانیان | دینار |
| غزنویان | محمودی |
| ایلخانان | چاو |
| صفویان | صنار |
| صفویان | عباسی |
| افشاریان | نادری |
| قاجاریان | پاپاسی |
| قاجاریان | شاهی |
| قاجاریان | قران |
| قاجاریان | تومان |
| پهلوی | ریال |
| جمهوری اسلامی | ریال/تومان |
ضرب به صورت سکه
اولین سکه‌های ریال (سری دوم ریال در دستگاه اعشاری)، سکه‌های ۱، ۲، ۵، ۱۰ و ۲۵ دینار، ½، ۱، ۲ و ۵ ریال، بر روی نقره ضرب شدند. سکه‌های طلا که در دوران پهلوی تعیین شدند و انتشار یافتند برای اولین بار ۱۰۰ ریال ارزش‌گذاری شدند.پس از انقلاب ایران (۱۳۵۷)، طرح مسکوکات با حذف نقش شاه تغییر کرد، ولی اندازه و حروف چینی آنها تغییر نکرد.
سکه‌های ۵۰ دیناری فقط در سال ۱۳۵۸ ضرب شدند و سکه‌های ۵۰ ریالی در ۱۳۵۹ رواج یافتند. در سال ۱۳۷۱، سری جدید سکه‌های ۱، ۵، ۱۰ و ۵۰ ریالی و نیز سکه ی ۱۰۰ ریالی ضرب شد.سکه‌های ۲۵۰ ریالی در سال بعد رواج یافتند. در سال ۱۳۸۳ اندازهٔ سکه‌های ۵۰، ۱۰۰ و ۲۵۰ ریالی کاهش یافت و سکه‌های ۵۰۰ ریالی رواج یافتند.
در سال ۱۳۸۸ سکه‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ در اندازه کوچک‌تر و ۱۰۰۰ ریالی در ایران ضرب شدند. سایر سکه‌ها هنوز قانونی اند اما دیگر ضرب نمی‌شوند. در نیمه دوم سال ۱۳۸۹، سکه‌های ۲۰۰۰ ریالی و ۵۰۰۰ ریالی ضرب گردید.
تاریخچه آغاز و پایان ضرب گونه‌های سکه‌های ایران از سال ۱۳۵۸ خورشیدی تا ۲۱ فروردین ۱۳۹۰ خورشیدی
- سکه ۵۰ دیناری (شیر و خورشید بدون تاج) ۱۳۵۸.
- سکه ۱ ریالی نیکل ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷.
- سکه ۱ ریالی برنز با نقش دماوند ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶.
- سکه ۲ ریالی نیکل ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷.
- سکه ۵ ریالی نیکل ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷.
- سکه ۵ ریالی برنز ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۸.
- سکه ۱۰ ریالی نیکل ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷.
- سکه ۱۰ ریالی برنز ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶.
- سکه ۲۰ ریالی نیکل ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۸ (در ۱۳۶۸ فقط ۲۰ ریالی یادبود ضرب شد).
- سکه ۵۰ ریالی برنز ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۸.
- سکه ۵۰ ریالی نیکل با نقشهٔ ایران ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۰.
- سکه ۵۰ ریالی نیکل حرم فاطمه معصومه ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۲.
- سکه ۵۰ ریالی برنز ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵.
- سکه ۱۰۰ ریالی نیکل ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۲.
- سکه ۱۰۰ ریالی برنز ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵.
- سکه ۲۵۰ ریالی دو فلزی ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۲.
- سکه ۲۵۰ ریالی نیکل ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵.
- سکه ۲۵۰ ریالی برنز با گل لاله ۱۳۸۶.
- سکه ۲۵۰ ریالی برنز مدرسهٔ فیضیهٔ قم ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹.
- سکه ۵۰۰ ریالی دوفلزی
- سکه ۵۰۰ ریالی برنز
- سکه ۵۰۰ ریالی برنز آرامگاه سعدی
- سکه ۵۰۰ ریالی برنز آزادسازی خرمشهر
- سکه ۱۰۰۰ ریالی برنز
- سکه ۱۰۰۰ ریالی برنز عید غدیر خم
- سکه ۱۰۰۰ ریالی برنز عید قربان
- سکه ۱۰۰۰ ریالی برنز روز جهانی آمار
- سکه ۱۰۰۰ ریالی برنز نیمه شعبان
- سکه ۱۰۰۰ ریالی برنز شاهچراغ
- سکه ۲۰۰۰ ریالی نیکل چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴
- سکه ۲۰۰۰ ریالی برنز پنجاهمین سالگرد تأسیس بانک مرکزی
- سکه ۵۰۰۰ ریالی دوفلزی بارگاه امام رضا
- سکه ۵۰۰۰ ریالی نیکل بارگاه حضرت معصومه
- سکه ۵۰۰۰ ریالی برنز پنجاهمین سالگرد تأسیس بانک مرکزی
- سکه ۵۰۰۰ ریالی برنز هفته وحدت
چاپ اسکناس
چاپ اسکناس در ایران در سال ۱۳۱۱ توسط بانک ملی ایران شروع شد. اولین اسکناس‌های چاپ شده اسکناس‌های ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۵۰۰ ریالی بودند. در سال ۱۳۱۴ اسکناس ۱٬۰۰۰ ریالی منتشر شد. به دنبال آن در سال ۱۹۵۱ اسکناس ۲۰۰ ریالی انتشار یافت. اسکناس‌های ۵٬۰۰۰ و ۱۰٬۰۰۰ ریالی در سال ۱۹۵۲ چاپ شدند. اسکناس ۵ ریالی آخرین بار در سال ۱۹۴۰ چاپ شد و اسکناس ۱۰ ریالی هم تا سال ۱۹۶۱ (۱۳۴۰ هجری خورشیدی) منتشر شد. در سال ۱۹۶۱ بانک مرکزی ایران انتشار پول‌های کاغذی را عهده‌دار شد.
در سال ۱۳۵۷ پس از انقلاب اسلامی، اسکناس‌های ایرانی با تصویر صورت شاه چاپ شدند که در آنها صورت شاه با یک طرح در هم پیچیده پوشانده شده بود. اولین چاپ پول حقیقی جمهوری اسلامی در اسکناس‌های ۱۰۰، ۲۰۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۵۰۰۰ و ۱۰٬۰۰۰ ریالی بود. ۲۰۰۰ ریالی در سال ۱۹۸۶ مرسوم شد.
روح‌الله خمینی در زمان حیات خویش هیچ گونه اجازه‌ای مبنی بر چاپ اسکناس‌ها با طرح وی به دولت نداده بود اما پس از مرگ وی اسکناس‌ها نیز تغییر یافت.اسکناس‌های ۱۰۰ ریالی که در اولین چاپ اسکناس توسط جمهوری اسلامی با طرح حرم امام رضا در جلو و مدرسه چهارباغ در پشت بود به طرحی از سید حسن مدرس در جلو و مجلس شورای اسلامی در پشت تغییر یافت.
اسکناس‌های ۱۰۰۰ ریالی نیز که قبل از آن با طرح مدرسهٔ فیضیه در جلو بود به طرحی از بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت. اسکناس‌های ۵٬۰۰۰ ریالی ۱۰٬۰۰۰ ریالی ۲۰٬۰۰۰٫ ریالی و ۵۰٬۰۰۰ ریالی نیز با طرح وی چاپ شد. اسکناس ۲٬۰۰۰ ریالی نیز که قبل از آن تصویر آزادی خرمشهر را در جلو داشت به طرحی از آیت‌الله خمینی تغییر یافت.
ایران چک
در ایران، دو نوع پول درشت موسوم به ایران چک وجود دارد. آخرین ایران چک‌ها را بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر می‌کرد. پیش از آن، هر بانک ایران چک جداگانه داشت؛ و در سال ۱۳۸۷ بانک مرکزی شروع به یکپارچه کردن ایران چک‌ها کرد و با چاپ ۵۰۰۰۰۰ و ۱۰۰۰۰۰۰ شروع به کار کرد
در سال ۱۳۹۱، رئیس مجلس شورای اسلامی با استناد به بررسی‌های هیئت تطبیق مصوبات دولت با قوانین، و جعل بیشتر ایران چک انتشار ایران چک توسط بانک مرکزی را ممنوع اعلام کرد؛ و بعد از دو سال توقف چاپ در سال ۱۳۹۳ شروع به تجدید چاپ کرد که با طراحی جدید است و به گفته بانک مرکزی ایران نمی‌توان آن را جعل کرد.
مشکلات یکای پول ریال
با وجود کنار گذاشتن رسمی تومان در سال ۱۳۰۸ (دورهٔ زمامداری رضاشاه پهلوی) و تغییر یکای پول، بسیاری از مردم یکای پول ریال را به کار نگرفتند و به ازای هر ۱۰ ریال از ۱ تومان استفاده کردند. با وجود گذشت سالیان بسیار هنوز یکای ریال بین مردم استفادهٔ چندانی ندارد.استفاده مردم ایران از یکای پول تومان به جای ۱۰ ریال همواره با سردرگمی و مشکلاتی همراه بوده‌است.
بسیاری از ایرانیان در نوشتن یا خواندن صفرها در عملیات بانکی (تبدیل تومان به ریال) یا هنگام شنیدن گزارش‌های اقتصادی در رسانه‌ها دچار مشکل می‌شوند. ازآنجاکه اکثر مردم در معادلات ذهنی خود از تومان به جای ریال استفاده می‌کنند، مجبورند برای درک قیمتی که به ریال درج شده‌است، آن را به تومان تبدیل کنند.
این موضوع یک تلاش ذهنی بی‌فایده را بر آنان تحمیل کرده‌است که گاهی نیز با خطا همراه می‌شود. همچنین در بسیاری از مواقع نیز مشخص نیست که آیا قیمت درج شده به تومان است یا به ریال. چنین وضعیتی که دو یکای پول متفاوت به این شکل در یک کشور در کنار هم استفاده شوند، تنها در ایران دیده می‌شود.
این موضوع به خصوص برای گردشگران خارجی حاضر در ایران، به علت ناآشنایی با یکای پول، مشکلات عدیده‌ای پدیدمی‌آورد.امروزه یکای پول ریال نسبت به تومان در زندگی مردم نقش چندانی ندارد و این موضوع به حدی است که ارتباط قیمت‌ها با ریال برای جامعه قابل لمس نیست.
پول ملی ایران
از اواخر دههٔ ۱۳۸۰ به دلیل تورم بالا و پایین آمدن ارزش پولی ایران، زمزمه حذف صفر از پول ایران شنیده شده‌است. علاوه بر این، چون واژه «ریال» ریشه ی اسپانیایی دارد و دارای سابقهٔ تاریخی در ایران نیست و مهم‌تر از همه در میان مردم مقبولیت نیافته‌است قرار شده‌است یکای پول جدیدی به جای آن برگزیده شود.
مقرر گردید در این باره از مردم نظرخواهی شود. جمع‌بندی «نظرسنجی‌ها» یکی از معیارهایی است که در تعیین نام یکای اصلی و فرعی پول ملی ملاک تصمیم‌گیری خواهد بود. اما سایر ابعاد کارشناسی و ملاحظات فرهنگی، تاریخی، آواشناسی، قومیتی و ارزشی نیز قطعا باید مورد توجه باشد. برآیند همگی این ابعاد مشخص خواهد کرد.
تغییر یکای پول به تومان
هیئت دولت در تاریخ ۱۳۹۵/۹/۱۷ تغییر یکای پول کشور از ریال به تومان را تصویب کرد. هر تومان معادل ۱۰ ریال در نظر گرفته شده‌است.
کم ارزش‌ترین پول دنیا در سال ۲۰۱۸
بهانه جنگ ، حمله اسرائیل و همچنین امکان تهدید سلاح هسته‌ای از سمت دولت ایران، سبب شد تا آمریکا تحریم‌های اقتصادی و سیاسی سنگین خود را به ایران تحمیل کند. این اقدامات شامل محدود کردن دسترسی به بازار کالا در جهان بود که منجر به رکود قابل ملاحظه در اقتصاد ایران شده‌است. ایران به عنوان یک صادرکنندهٔ نفت، دیگر نمی‌تواند نفت خود را صادر کند که نقشی حیاتی در بودجه این کشور دارد.همه اینها موجب شده‌است تا ریال ایران تبدیل به کم ارزش‌ترین ارز جهان شود.
نرخ کنونی ارز
در تاریخ بیست و چهارم مهر ماه یک هزار و سیصد و نود و هفت در بازار آزاد هر دلار آمریکا تقریباً برابر با ۱۴۰۰۰۰ ریال می‌باشد.
این مطلب توسط تیم فارسی خوان جمع آوری و تکمیل شده است امیدوارم که از این مطلب استفاده کرده باشید.همچنین از شما همراه گرامی می خواهیم که برای پیشرفت این مطلب نظر خود را از بخش دیدگاه برای ما ارسال کنید و با دیگر کاربران به تبادل نظر بپردازید.
دیدگاهتان را بنویسید