افزایش جمعیت در دنیای امروز و تخریب بی رویه منابع طبیعی باعث شده است که، بیشتر به نقش سیستم های آگروفارستری در حفظ منابع طبیعی فکر کنیم. آگروفارستری روشی کاملا مناسب در حفظ طبیعت، این مادر مهربان است که آغوش گرم خود را همیشه به روی ما باز کرده است و همواره مورد بی مهری ما قرار می گیرد. تیم فارسی خوان قصد دارد با ارائه این مطلب باعث آشتی دوباره ما با این مادر مهربان شود از طریق آگروفارستری.
ویدیوی نقش سیستم های آگروفارستری در حفظ منابع طبیعی
مفهوم آگروفارستری
آگروفارستری از دو کلمه Agro به معنای زراعت و Forest به معنای جنگل تشکیل شده است. در کل آگروفارستری به معنای زراعت در جنگل است. آگروفارستری عبارت است از هر نوع سيستم استفاده پايدار از سرزمين که باعث افزايش محصول از طريق تلفيق گياهان زراعی يکساله با گياهان چوبی پايا و يا دام در يک قطعه از اراضی بطور متناوب يا همزمان شده و از عمليات مديريتی که مناسب خصوصيات اجتماعی و فرهنگی مردم و شرايط اقتصادی و بوم شناختی آن منطقه بوده استفاده می کند.
آگروفارستری مدیریت مداوم در حفظ اراضی و منابع طبیعی است. که در صورت به کارگیری صحیح و اصولی، علاوه بر بالا رفتن راندمان تولید باعث حفظ منابع طبیعی در منطقه تحت پوشش آگروفارستری می شود.
مهمترین فواید آگروفارستری
آگروفارستری یک سیستم سراسر سود است. که نقش بسزایی دارد در :
-
-
- حاصل خیزی خاک با افزودن ترکیبات آلی به خاک
- کاهش از دست رفتن عناصر غذایی خاک در نتیجه رواناب
- ارتقاء شرایط بیولوژیکی و فیزیکی خاک
- کم کردن سرعت باد و سرعت رواناب بعد از بارندگی
- توليد چوب سوخت در آگروفارستری به منظور کاهش فشار بر روی جنگل ها
- کمربند حفاظتی برای جلوگيری از فرسايش بادی و محافظت از نباتات
- بادشکن براي حفاظت از مزارع، خانه ها
- مهيا کردن محيط زيست مطلوب برای حيات وحش
- حصارهای درختی به منظور چرا، مالچ، کودسبز و حفاظت از خاک
- مخزن پروتئين
- پرچين های محافظ خاک
- حفظ رطوبت خاک و…
-
مهمترين سيستم های آگروفارستری:
انواع مختلفی از سيستم های آگروفارستری در نقاط مختلف دنيا وجود دارد. اين سيستم ها متنوع و پيچيده بوده و از وظايف و ويژگيهای گوناگونی برخوردار هستند. مهمترين انواع سيستم های آگروفارستری به شرح زير ميباشد:
1–سيستم آگروسيلوی –کولتورال:
سيستم ترکيب گياهان زراعی و درختان شامل درختچه ها،مو و درختان چوبی
2-سيستم سيلووپاستورال:
سيستم ترکيب درختان به همراه مرتع و حيوانات
3-سيستم آگروسيلوو پاستورال:
سيستم متنوع ترکيب درخت،گياهان زراعي،مرتع و حيوانات
نقش سیستم های آگروفارستری و حفظ منابع طبیعی
آنچه مسلم است و نتايج طرحهای تحقيقاتی با تجربيات انجام شده تاييدی بر نقشهاي مثبت بکارگيري سيستم های آگروفارستری در حفاظت از منابع، سرزمين و اکوسيستم های طبيعی و کشاورزی دارند. دانش جدید و امروزی آگروفارستری مهر تاییدی بر حفاظت از تمامی منابع طبیعی مانند آب و خاک، جنگل ها و مراتع است.
نقش اگروفارستری در حفاظت از تنوع زيستی
منابع بيولوژيکی، غذا، پوشاک، سرپناه، دارو و نيازهای روحی ما در نتيجه تنوع زيستي تامين می شود. کاهش در روند تنوع زيستی به طور گسترده نتيجه فعاليت های انسان و پيشرفت های ناهماهنگ با طبيعت می باشد، که تهديد جدی برای آن محسوب می شود. کاهش تنوع زيستی جهانی اساساً به دليل:
-
-
- تخريب زيستگاه
- استفاده هاي بي رويه از منابع مختلف ( منابع طبيعي )
- افزايش جمعيت
- استفاده گسترده از گياهان و حيوانات غير بومي و …
-
تلاش براي حفاظت و نگهداري از جنس ها، گونه ها و اکوسيستم ها با در نظر داشتن يک مديريت مناسب با استفاده از دانش آگروفارستری، براي استفاده از منابع بيولوژيکی ، لازم و ضروري است. حمايت دروني و محلي مناسب از اکوسيستم ها و حفاظت خارجی و گسترده از منابع بيولوژيکی و ژنتيکی می تواند در استفاده مناسب از منابع ژنتيکی کمک نمايد.
نقش اگروفارستری در حفاظت از خاک
فرسايش خاک يک پديده ژئولوژيکی است، اما سرعت رخ دادن متفاوت و متنوع آن مقدار زيادی به آب و هوا، شيب زمين، ساختمان خاک و تا حدودي به پوشش گياهي وابسته است. کاهش پوشش گياهی خاک به احتمال زياد فرسايش خاک را افزايش می دهد. ادامه روند کاهش پوشش گياهی در نواحی نيمه خشک به افزايش نواحی بيابانی منجر می شود.
وجود پوشش جنگلي در استفاده از سیستم های آگروفارستری، باعث می شود که:
-
-
- فرسايش خاک را کاهش می دهد
- سرعت باد را کم می کند
- ذرات گرد و غبار و شنهای موجود در هوا را به دام می اندازد
- سرعت قطرات باران را کاهش می دهد
- سرعت رواناب را بعد از بارندگی های سنگين کم می کند
-
نقش اگروفارستری در کاهش فرسايش خاک
فرآيندهای فرسايشی در اثر انرژی انتقال يافته از باران و باد يا ترکيبی از اين دو بوجود می آيند. گرچه اثرات فرسايش به آسانی مشاهده نمی شود، آب و باد، هر دو پتانسيل لازم را برای خسارت رساندن به خاک دارند.
پوشش گياهی به کار رفته در آگروفارستری از راه های متعددی فرسايش را کاهش می دهد.
-
-
- بيوماس گياه زنده و مرده، فرسايش خاک را از طريق ربايش و پخش قطرات باران و انرژی باد، کم می کند.
- لاشبرگ ها سرعت جريان آب در روی خاک را کاهش داده و حجم آب و خاکی را که از طريق هرز آب هدر می رود کم می نمايد.
- ريشه های گياهان ذرات خاک را به هم متصل نموده و بنابراين باعث تثبيت خاک شده و مقاومت آن را به فرسايش زياد می کند .
-
کاهش پوشش گياهی در بسياری از کشورهای در حال توسعه زياد شده است. تا جايی که مردم برگ ها، ريشه ها، چوب و ضايعات محصولات را برای تهيه سوخت خانگی جمع آوری می کنند. بنابر اين باعث لخت شدن خاک شده و خاک آمادگی بيشتری را برای فرسايش خواهد داشت. در این مناطق سیستم های آگروفارستری و حفظ منابع طبیعی حتما باید اجرا شوند تا جلوی تخریب بیشتر گرفته شود.
نقش اگروفارستری در حفاظت از حاصلخيزی خاک
بکارگيری سيستم های آگروفارستری به حفظ حاصلخيزی خاک کمک می کند از طريق:
-
-
- اضافه کردن ترکيبات آلی و مواد غذايی به خاک
- کاهش ميزان آبشويی مواد غذايی از خاک
- اصلاح و بهبود شرايط فيزيکی و بيولوژيکی خاک
-
سيستم های آگروفارستری فرصت هايی را بوجود می آورند تا، با انتخاب گونه های درختی مختلف، ميزان مواد غذايی اضافه شده به خاک را با استفاده از لاشبرگ های اضافه شده به خاک تنظيم نمود. بنابراين روش های آگروفارستری به حاصلخيزی خاک کمک می کنند. در کنار و زير رديف بوته های پرچين ها، تعدادی از گونه های معروف توانايی اين را دارند که، اگر تمام سرشاخه های آنها روی زمين ريخته شود، نيتروژن از دست رفته خاک را تامين کنند.
نقش اگروفارستری در حفاظت از آب و منابع آبی
جنگل ها عموماً به عنوان يک فاکتور مهم برای منابع آب های زير زمينی محسوب می شوند. همچنين در ذخيره سازی آب کمک بسيار می کنند. جنگل قادر است مقدار زيادی آب باران را جذب و جمع آوری نمايد. اگر چه جنگل ها با ماهيت طبيعی شان باعث کاهش آب به صورت تبخير و تعرق مي شوند. اما اثر متوازن کننده ای برروی رطوبت موجود در هوای جنگل دارند.
رطوبت زياد باعث تراکم بيشتر در محيط جنگل می شود. هر تغييری در جنگل که با حذف درختان همراه باشد بر ربايش باران اثر می گذارد. به طور متوسط درزمين هايی که جنگل وجود ندارد و يا جنگل تنک است، در مقايسه با مناطق جنگلی در حدود 26 درصد يا بيشتر آب حاصل از بارندگی به زمين می رسد. بنابراين در قسمت پايينی و در سطح زمين در جنگل های تنک مقدار رواناب به مراتب بيشتر از مناطق با جنگل انبوه است.
نقش اگروفارستری در آبخيزداری جامع
مديريت جامع حوضه های آبخيز بر اساس دو رکن اساسی يعنی اقدامات فنی و علمی مطمئن و دقيق، ديگری اعمال مديريت مشارکتی، استوار می باشد. که دراين ميان آگروفارستری نقش کليدی دارد. اگرچه عموماً از آگروفارستری به عنوان مجموعه ای ازاقدامات فنی درسطح مزرعه ياد می شود. ولی درحال حاضراين سيستم چند منظوره به عنوان يک رهيافت برای مديريت کل حوضه آبخيز و يا برای مديريت اکوسيستم در چهارچوب مبانی اکولوژيکی و جامعه شناسی قرار گرفته است.
آگروفارستری مجموعه وسيعی ازدانش بومی، مبانی علمی، راه حل های چندمنظوره را برای کاهش و تعديل تخريب منابع آب و خاک درحوضه های آبخيز با تاکيد بر حفظ خصوصيات زيست محيطی مناطق جنگلی به ارمغان می آورد.
جوانب اقتصادی – اجتماعی سيستم های آگروفارستری
سيستم های آگروفارستری به عنوان يکی ازروشهای سنتی دربين مردم روستایی ساليان سال است که، مورد استفاده قرار می گيرد. به این صورت که:
-
-
- کاشت درختان همراه بامحصولات زراعي به صورت رديفی بر روی دامنه های شيب دار
- کاشت درختان در طول کانال های آبياري
- کاشت درختان در حاشيه مزارع و اراضی کشاورزی
- استفاده از درختان به عنوان بادشکن
- کاشت درختان به عنوان تعيين کننده مرز اراضي
-
همه اینها نمونه هایی از روشهاي سنتی آگروفارستری در نقاط مختلف مي باشد.
سیستم های آگروفارستری منافع اقتصادی – اجتماعی متعددی رادر بردارند. این سیستم ها به عنوان یک استراتژی پایدار درآمدی محسوب می شوند، که کشاورزان می توانند در مخاطرات طبیعی مانند خشکسالی ها، از محصولات درختی جهت عبور از شرایط سخت استفاده نمایند. در عین حال تنوع محصولات در این سیستم ها بر درآمد ساکنین تاثیر مثبت داشته و موجب فراهم شدن درآمد پایدار برای آنها می گردد.
در پایان این مطلب امیدواریم توانسته باشیم شما را با نقش سیستم های آگروفارستری در حفظ منابع طبیعی آشنا کرده باشیم. هر چند که این بحث بسیار گسترده است و فقط گوشه ای از آن برای شما همراه همیشگی فارسی خوان آمده است. و در آخر با طبیعت آشتی کنیم از طریق ایجاد سیستم های آگروفارستری.
دیدگاهتان را بنویسید