افزایش جمعیت در دنیای امروز و تخریب بی رویه منابع طبیعی باعث شده است که، بیشتر به نقش سیستم های آگروفارستری در حفظ منابع طبیعی فکر کنیم. آگروفارستری روشی کاملا مناسب در حفظ طبیعت، این مادر مهربان است که آغوش گرم خود را همیشه به روی ما باز کرده است و همواره مورد بی مهری ما قرار می گیرد. تیم فارسی خوان قصد دارد با ارائه این مطلب باعث آشتی دوباره ما با این مادر مهربان شود از طریق آگروفارستری.
ویدیوی نقش سیستم های آگروفارستری در حفظ منابع طبیعی
مفهوم آگروفارستری
آگروفارستری از دو کلمه Agro به معنای زراعت و Forest به معنای جنگل تشکیل شده است. در کل آگروفارستری به معنای زراعت در جنگل است. آگروفارستری عبارت است از هر نوع سیستم استفاده پایدار از سرزمین که باعث افزایش محصول از طریق تلفیق گیاهان زراعی یکساله با گیاهان چوبی پایا و یا دام در یک قطعه از اراضی بطور متناوب یا همزمان شده و از عملیات مدیریتی که مناسب خصوصیات اجتماعی و فرهنگی مردم و شرایط اقتصادی و بوم شناختی آن منطقه بوده استفاده می کند.
آگروفارستری مدیریت مداوم در حفظ اراضی و منابع طبیعی است. که در صورت به کارگیری صحیح و اصولی، علاوه بر بالا رفتن راندمان تولید باعث حفظ منابع طبیعی در منطقه تحت پوشش آگروفارستری می شود.
مهمترین فواید آگروفارستری
آگروفارستری یک سیستم سراسر سود است. که نقش بسزایی دارد در :
-
-
- حاصل خیزی خاک با افزودن ترکیبات آلی به خاک
- کاهش از دست رفتن عناصر غذایی خاک در نتیجه رواناب
- ارتقاء شرایط بیولوژیکی و فیزیکی خاک
- کم کردن سرعت باد و سرعت رواناب بعد از بارندگی
- تولید چوب سوخت در آگروفارستری به منظور کاهش فشار بر روی جنگل ها
- کمربند حفاظتی برای جلوگیری از فرسایش بادی و محافظت از نباتات
- بادشکن برای حفاظت از مزارع، خانه ها
- مهیا کردن محیط زیست مطلوب برای حیات وحش
- حصارهای درختی به منظور چرا، مالچ، کودسبز و حفاظت از خاک
- مخزن پروتئین
- پرچین های محافظ خاک
- حفظ رطوبت خاک و…
-
مهمترین سیستم های آگروفارستری:
انواع مختلفی از سیستم های آگروفارستری در نقاط مختلف دنیا وجود دارد. این سیستم ها متنوع و پیچیده بوده و از وظایف و ویژگیهای گوناگونی برخوردار هستند. مهمترین انواع سیستم های آگروفارستری به شرح زیر میباشد:
۱–سیستم آگروسیلوی –کولتورال:
سیستم ترکیب گیاهان زراعی و درختان شامل درختچه ها،مو و درختان چوبی
۲-سیستم سیلووپاستورال:
سیستم ترکیب درختان به همراه مرتع و حیوانات
۳-سیستم آگروسیلوو پاستورال:
سیستم متنوع ترکیب درخت،گیاهان زراعی،مرتع و حیوانات
نقش سیستم های آگروفارستری و حفظ منابع طبیعی
آنچه مسلم است و نتایج طرحهای تحقیقاتی با تجربیات انجام شده تاییدی بر نقشهای مثبت بکارگیری سیستم های آگروفارستری در حفاظت از منابع، سرزمین و اکوسیستم های طبیعی و کشاورزی دارند. دانش جدید و امروزی آگروفارستری مهر تاییدی بر حفاظت از تمامی منابع طبیعی مانند آب و خاک، جنگل ها و مراتع است.
نقش اگروفارستری در حفاظت از تنوع زیستی
منابع بیولوژیکی، غذا، پوشاک، سرپناه، دارو و نیازهای روحی ما در نتیجه تنوع زیستی تامین می شود. کاهش در روند تنوع زیستی به طور گسترده نتیجه فعالیت های انسان و پیشرفت های ناهماهنگ با طبیعت می باشد، که تهدید جدی برای آن محسوب می شود. کاهش تنوع زیستی جهانی اساساً به دلیل:
-
-
- تخریب زیستگاه
- استفاده های بی رویه از منابع مختلف ( منابع طبیعی )
- افزایش جمعیت
- استفاده گسترده از گیاهان و حیوانات غیر بومی و …
-
تلاش برای حفاظت و نگهداری از جنس ها، گونه ها و اکوسیستم ها با در نظر داشتن یک مدیریت مناسب با استفاده از دانش آگروفارستری، برای استفاده از منابع بیولوژیکی ، لازم و ضروری است. حمایت درونی و محلی مناسب از اکوسیستم ها و حفاظت خارجی و گسترده از منابع بیولوژیکی و ژنتیکی می تواند در استفاده مناسب از منابع ژنتیکی کمک نماید.
نقش اگروفارستری در حفاظت از خاک
فرسایش خاک یک پدیده ژئولوژیکی است، اما سرعت رخ دادن متفاوت و متنوع آن مقدار زیادی به آب و هوا، شیب زمین، ساختمان خاک و تا حدودی به پوشش گیاهی وابسته است. کاهش پوشش گیاهی خاک به احتمال زیاد فرسایش خاک را افزایش می دهد. ادامه روند کاهش پوشش گیاهی در نواحی نیمه خشک به افزایش نواحی بیابانی منجر می شود.
وجود پوشش جنگلی در استفاده از سیستم های آگروفارستری، باعث می شود که:
-
-
- فرسایش خاک را کاهش می دهد
- سرعت باد را کم می کند
- ذرات گرد و غبار و شنهای موجود در هوا را به دام می اندازد
- سرعت قطرات باران را کاهش می دهد
- سرعت رواناب را بعد از بارندگی های سنگین کم می کند
-
نقش اگروفارستری در کاهش فرسایش خاک
فرآیندهای فرسایشی در اثر انرژی انتقال یافته از باران و باد یا ترکیبی از این دو بوجود می آیند. گرچه اثرات فرسایش به آسانی مشاهده نمی شود، آب و باد، هر دو پتانسیل لازم را برای خسارت رساندن به خاک دارند.
پوشش گیاهی به کار رفته در آگروفارستری از راه های متعددی فرسایش را کاهش می دهد.
-
-
- بیوماس گیاه زنده و مرده، فرسایش خاک را از طریق ربایش و پخش قطرات باران و انرژی باد، کم می کند.
- لاشبرگ ها سرعت جریان آب در روی خاک را کاهش داده و حجم آب و خاکی را که از طریق هرز آب هدر می رود کم می نماید.
- ریشه های گیاهان ذرات خاک را به هم متصل نموده و بنابراین باعث تثبیت خاک شده و مقاومت آن را به فرسایش زیاد می کند .
-
کاهش پوشش گیاهی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه زیاد شده است. تا جایی که مردم برگ ها، ریشه ها، چوب و ضایعات محصولات را برای تهیه سوخت خانگی جمع آوری می کنند. بنابر این باعث لخت شدن خاک شده و خاک آمادگی بیشتری را برای فرسایش خواهد داشت. در این مناطق سیستم های آگروفارستری و حفظ منابع طبیعی حتما باید اجرا شوند تا جلوی تخریب بیشتر گرفته شود.
نقش اگروفارستری در حفاظت از حاصلخیزی خاک
بکارگیری سیستم های آگروفارستری به حفظ حاصلخیزی خاک کمک می کند از طریق:
-
-
- اضافه کردن ترکیبات آلی و مواد غذایی به خاک
- کاهش میزان آبشویی مواد غذایی از خاک
- اصلاح و بهبود شرایط فیزیکی و بیولوژیکی خاک
-
سیستم های آگروفارستری فرصت هایی را بوجود می آورند تا، با انتخاب گونه های درختی مختلف، میزان مواد غذایی اضافه شده به خاک را با استفاده از لاشبرگ های اضافه شده به خاک تنظیم نمود. بنابراین روش های آگروفارستری به حاصلخیزی خاک کمک می کنند. در کنار و زیر ردیف بوته های پرچین ها، تعدادی از گونه های معروف توانایی این را دارند که، اگر تمام سرشاخه های آنها روی زمین ریخته شود، نیتروژن از دست رفته خاک را تامین کنند.
نقش اگروفارستری در حفاظت از آب و منابع آبی
جنگل ها عموماً به عنوان یک فاکتور مهم برای منابع آب های زیر زمینی محسوب می شوند. همچنین در ذخیره سازی آب کمک بسیار می کنند. جنگل قادر است مقدار زیادی آب باران را جذب و جمع آوری نماید. اگر چه جنگل ها با ماهیت طبیعی شان باعث کاهش آب به صورت تبخیر و تعرق می شوند. اما اثر متوازن کننده ای برروی رطوبت موجود در هوای جنگل دارند.
رطوبت زیاد باعث تراکم بیشتر در محیط جنگل می شود. هر تغییری در جنگل که با حذف درختان همراه باشد بر ربایش باران اثر می گذارد. به طور متوسط درزمین هایی که جنگل وجود ندارد و یا جنگل تنک است، در مقایسه با مناطق جنگلی در حدود ۲۶ درصد یا بیشتر آب حاصل از بارندگی به زمین می رسد. بنابراین در قسمت پایینی و در سطح زمین در جنگل های تنک مقدار رواناب به مراتب بیشتر از مناطق با جنگل انبوه است.
نقش اگروفارستری در آبخیزداری جامع
مدیریت جامع حوضه های آبخیز بر اساس دو رکن اساسی یعنی اقدامات فنی و علمی مطمئن و دقیق، دیگری اعمال مدیریت مشارکتی، استوار می باشد. که دراین میان آگروفارستری نقش کلیدی دارد. اگرچه عموماً از آگروفارستری به عنوان مجموعه ای ازاقدامات فنی درسطح مزرعه یاد می شود. ولی درحال حاضراین سیستم چند منظوره به عنوان یک رهیافت برای مدیریت کل حوضه آبخیز و یا برای مدیریت اکوسیستم در چهارچوب مبانی اکولوژیکی و جامعه شناسی قرار گرفته است.
آگروفارستری مجموعه وسیعی ازدانش بومی، مبانی علمی، راه حل های چندمنظوره را برای کاهش و تعدیل تخریب منابع آب و خاک درحوضه های آبخیز با تاکید بر حفظ خصوصیات زیست محیطی مناطق جنگلی به ارمغان می آورد.
جوانب اقتصادی – اجتماعی سیستم های آگروفارستری
سیستم های آگروفارستری به عنوان یکی ازروشهای سنتی دربین مردم روستایی سالیان سال است که، مورد استفاده قرار می گیرد. به این صورت که:
-
-
- کاشت درختان همراه بامحصولات زراعی به صورت ردیفی بر روی دامنه های شیب دار
- کاشت درختان در طول کانال های آبیاری
- کاشت درختان در حاشیه مزارع و اراضی کشاورزی
- استفاده از درختان به عنوان بادشکن
- کاشت درختان به عنوان تعیین کننده مرز اراضی
-
همه اینها نمونه هایی از روشهای سنتی آگروفارستری در نقاط مختلف می باشد.
سیستم های آگروفارستری منافع اقتصادی – اجتماعی متعددی رادر بردارند. این سیستم ها به عنوان یک استراتژی پایدار درآمدی محسوب می شوند، که کشاورزان می توانند در مخاطرات طبیعی مانند خشکسالی ها، از محصولات درختی جهت عبور از شرایط سخت استفاده نمایند. در عین حال تنوع محصولات در این سیستم ها بر درآمد ساکنین تاثیر مثبت داشته و موجب فراهم شدن درآمد پایدار برای آنها می گردد.
در پایان این مطلب امیدواریم توانسته باشیم شما را با نقش سیستم های آگروفارستری در حفظ منابع طبیعی آشنا کرده باشیم. هر چند که این بحث بسیار گسترده است و فقط گوشه ای از آن برای شما همراه همیشگی فارسی خوان آمده است. و در آخر با طبیعت آشتی کنیم از طریق ایجاد سیستم های آگروفارستری.
دیدگاهتان را بنویسید