علت وارونگی هوا چیست

هنگامی که هوای سرد سطح زمین سردتر از هوای بالای خود باشد ، به دلیل آن که هوای سرد سنگین‌تر است، عمل مخلوط شدن هوا انجام نمی‌شود و اصطلاحاً می‌گویند عمل وارونگی دما یا همان اینورژن رخ داده است. در چنین حالتی هوای گرم مانند یک لایه ضخیم بالای شهر را می‌پوشاند و چون هوای سرد و آلوده نمی‌تواند بالا رفته و جایش را به هوای گرم بدهد، آلودگی افزایش می‌یابد و به مرز خطرناکی می‌رسد. برا شناخت بیشتر این پدیده با فارسی خوان همرا باشید.

وقوع وارونگی دما به خودی خود یک پدیده کاملا طبیعی است و هیچ خطری را متوجه انسان و جانداران نمی‌کند اما امروزه و به خصوص در شهرهای بزرگ و صنعتی رخ دادن این پدیده موجب تراکم و افزایش آلودگی می‌گردد علت این قضیه هم روشن استدر شرایط عادی همواره هوای سرد لایه‌های بالا به علت سنگینی به سمت پایین حرکت می‌کند و هوای گرم مجاور زمین به علت سبکی به سمت بالا می‌رود یعنی در شرایط عادی همواره یک نوع جابه‌جایی عمودی هوا وجود دارد بنابراین آلاینده‌هایی که از طرق مختلف وارد هوا می‌گردند.

در همان هوای مجاور زمین باقی نمی‌مانند بلکه از طریق جابه‌جا شدن صعودی هوا می‌روند در لایه‌های مختلف جو پراکنده می‌شوند اما وقتی وارونگی دما رخ می‌دهد آلاینده‌ها وارد هوای سرد سنگین مجاور زمین می‌گردند و چونکه جابه‌جایی هوا وجود ندارد میزان این آلاینده‌ها در هوای ساکن و راکد مجاور زمین به حداکثر ممکن می‌رسد و بدین‌ ترتیب وارونگی موجب افزایش شدید آلاینده‌ها در آن بخش از اتمسفر می‌گردد که مردم لحظه‌به‌لحظه برای ادامه حیات خود به اکسیژن آن نیاز دارند و البته در چنین شرایطی مجبور می‌شوند که با هر دم و بازدمی مقادیری از گازهای خطرناک و ذرات سرب را هم استنشاق و وارد ریه‌های خود کنند. وجود هوای سرد و خشک که باعث جذب تشعشع جزئی حرارت زمین می‌گردد.

علت وارونگی هوا چیست ۱) انواع وارونگی

وارونگی دما به طرق گوناگون ایجاد می شود که چهار نوع وارونگی دما عبارتند از: وارونگی دما تشعشعی ،وارونگی تربولانسی ، وارونگی فرونشینی و وارونگی جبهه ای که در ادامه به علت آنها و چگونگی وقوع شان میپردازیم.

انواع وارونگی – وارونگی تشعشعی

وارونگی تشعشعی ممکن است وارونگی سطح زمین را ایجاد کند. در هنگام شب سطح زمین در اثر تشعشع سرد می شود و چنانچه فرایند سرد شدن برای مدت کافی ادامه یابد هوای نزدیک سطح زمین سردتر از جو بالای آن می شود. در چنین شرایطی وارونگی دمایی در نزدیکی زمین گسترش می یابد و در نتیجه در هوای آرام یا هنگام وزش باد خیلی ضعیف و کاهش تشعشع از سطح زمین فرایند سرد شدن به طرف بالا تا ارتفاع نسبتا کمی گسترش می یابد که نوعی وارونگی کم عمق ایجاد می شود. با وجود این گاه دمای سطح زمین نیز پایین آمده و وارونگی کم عمق سطح زمین کاملا مشخص می شود که در این حالت آنرا وارونگی قوی می خوانند.
برای پیدایش وارونگی شرایطی لازم است که عبارتند از
۱) هوای آرام و بدون باد، زیرا وزش باد و ایجاد تلاطم در هوا موجب مخلوط شدن دمای هوا در سطوح مختلف شده و مانع از شکل گیری پدیده وارونگی دمایی می گردد.

۲) هوای صاف و بدون ابر نیز در چنین هوایی شرایط بهتری را مهیا خواهد نمود، زیرا وجود پوشش ابری در آسمان سبب جذب پرتوهای مادون قرمز تابشی از سطح زمین و انعکاس مجدد آن به طرف سطح زمین شده و موجب گرم شدن مجدد هوا از پایین خواهد شد. در نتیجه در هوای ابری احتمال وارونگی دمایی کمتر است.

۳)طولانی بودن شب. در شب های طولانی زمین برای باز تابش انرژی جذب شده در طول روز فرصت کافی خواهد داشت و زمان برای انتقال انرژی گرمایی به لایه های بالاتر مهیا خواهد بود، به همین دلیل هر چه شب طولانی تر باشد ضخامت لایه وارونگی بیشتر خواهد شد.

با توجه به شرایط ذکر شده مشخص می شود که شب های زمستان بویژه هنگامی که توده های هوای پایدار بر منطقه ای ساکن باشد شرایط ایجاد وارونگی های تابشی بیش از هر موقع دیگر مهیا خواهد بود. این نوع وارونگی با طلوع خورشید بتدریج از بین می رود. با حاکم شدن وارونگی دمایی در سطح زمین بویژه در مناطق شهری بزرگ و صنعتی آلودگی های تولید شده توسط منابع آلاینده مانند خودرو ها، کارخانه ها، لوازم گرمازای منازل و… به دلیل سنگین بودن هوای سرد و عدم تمایل این هوا به صعود و انبساط وترکیب آن با هوای فوقانی در سطح زمین متراکم شده و سبب افزایش غلظت آلاینده ها در درون هوای استنشاقی انسان شده و عوارضی را به دنبال خواهد داشت.

انواع وارونگی – وارونگی تربولانسی

تربولانس به مفهوم ایجاد آشفتگی و تلاطم های کوچک در هوا می باشد که به دو صورت حرارتی و مکانیکی ظاهر می شود که در وارونگی دمایی دو اثر کاملاً متضاد دارند. نوع اول در طول روز با طلوع خورشید روی می دهد و نتیجه آن از بین رفتن وارونگی دمایی است، و نوع دوم که در نتیجه وزش باد بر روی سطوح ناصاف مانند ناهمواری ها و ساختمانهای مرتفع شهری است پدید می آید.

این فرایند موجب چرخش های کوچک در درون هوای موجود در لابلای ساختمانها و یا بین ناهمواریهای کوچک شده و درنتیجه بخش زیرین هوا از سطوح فوقانی آن جدا گردیده و این لایه هوا که در نتیجه تابش دمای خود را در طول شب از دست نمی دهد با هوای بالایی مخلوط نشده و به صورت یک لایه سرد در زیر لایه های گرمتر فوقانی به صورت یک لایه وارونه ظاهر می گردد. این پدیده در شهرهای بزرگ به ساختمانهای بلند و یا سطوح طبیعی یا شهرهای واقع در لابلای تپه ها دیده می شود. تربولانس سبب تقویت وارونگی تشعشعی می گردد.

انواع وارونگی – وارونگی فرونشینی

این نوع وارونگی با پدیده همرفت در سطوح فوقانی و واگرایی  در سطوح زیرین هوا همراه است. این نوع وارونگی در دو حالت پدید می آید؛ از آن جایی که جریان هوا در نزدیکی سطح زمین به اطراف حرکت می کند هوایی که از بالا به سمت پایین فرو می نشیند جای آنرا می گیرد. هوای نزول کننده همچنان که به سطح زمین نزدیک می شود در نتیجه فشرده شدن گرم می شود.با وجود گرم شدن این هوا، چنانچه دمای هوا در قله هوای درحال فرونشینی گرمتر از کف آن باشد با پدیده وارونگی دمایی مواجه خواهیم شد. این نوع وارونگی در مناطقی که هوای پرفشار بر آنها استقرار یافته تشکیل می شود.

در طول شب هوای مجاور قلل کوهستانی در نتیجه تابش مادون قرمز حرارت به سرعت سرد شده و در نتیجه سنگینی به آرامی و صورت یک لایه نازک از مجاورت سطح دامنه کوه به طرف کف دره ها و دشت های مجاور خزیده و در چاله ها روی هم انباشته می شود و در نتیجه این عمل هوای گرم مجاور سطح زمین به لایه های بالاتر رانده می شود که زاییده این عمل نیز وارونگی دمایی است.

انواع وارونگی – وارونگی جبهه ای

در جبهه ی گرم هنگامی که یک توده هوای گرم در مواجه با توده هوای سرد مجبور به صعود از روی هوای سرد می شود در امتداد قائم هوای زیر سردتر از هوای سطوح فوقانی خواهد بود و نوعی وارونگی را بوجود خواهد آورد که به وارونگی جبهه ای موسوم می باشد. ارتفاع لایه وارونگی توسط شیب جبهه هوا و دوام آن نیز توسط سرعت حرکت توده هوا کنترل می شود. به هر صورت با عبور جبهه ی گرم وارونگی نیز از بین خواهد رفت.

علت وارونگی هوا چیست ۲) زمان وارونگی دما چه می توان کرد

در مواقعی که وارونگی دما و به تبع آن تشدید آلودگی ها به اوج خود می رسد و امکان تهویه افقی وجود ندارد، جز آنکه سعی کنیم شرایط آلودگی را تشدید نکنیم، کاری زیادی از افراد بر نمی آید و این تغییر و تحولات جوی است که بساط این وضعیت را برمی چیند.

۱. باید تردد با خودرو را به حداقل ممکن رساند.
۲. از تردد خودروها با آلایندگی بالا جلوگیری کرد.
۳. کودکان و سالمندان و کسانی که دچار مشکلات قلبی و عروقی هستند درحد امکان از منزل بیرون نروند.
۴. استفاده از گلدان های متعدد در خانه برای ایجاد یک سیستم تهویه طبیعی و حفظ اکسیژن مورد نیاز.
۵. نوشیدن مایعات زیاد و شیر.
۶. ورزش نکردن.
۷. استفاده از سبزیجات و میوه های فراوان.
۸. استفاده نکردن از غذاهای سنگین، پرحجم و چرب
۹. مصرف ماهی، تخم مرغ و روغن زیتون.

این مطلب توسط تیم فارسی خوان جمع آوری و تکمیل شده است امیدوارم که از این مطلب استفاده کرده باشید همچنین از شما همراه گرامی می خواهیم که برای پیشرفت این مطلب نظر خود را از بخش دیدگاه برای ما ارسال کنید و با دیگر کاربران به تبادل نظر بپردازید.