درختچه آپارتمانی بن سای

بن سای Bonsai واژه ای ژاپنی است که از دو واژه Bon به معنای گلدان کوچک یا سینی و Sai به معنای کشت و کار ساخته شده است. در واقع درختچه آپارتمانی بن سای به گیاه بزرگی گفته می شود که برای نگهداری در محیط کوچک سازگار شده است و تداعی کننده و چشم اندازی از باغی سرسبز و زیبا می باشد.

بن سای تلفیقی از هنر و باغبانی می باشد که از باغبانی چین باستان نشات گرفته است. هدف از پرورش بن سای نمایشی از طبیعت با سایز کوچک در گلدان می باشد که حس درخت در طبیعت را به انسان القا می کند. بن سای ها در حالت کلی و به صورت ژنتیکی دارای سایز کوچک نیستند ولی هر نژادی از درخت را می توان به منظور پرورش مورد استفاده قرار داد. برای آشنا شدن با این درختچه زیبا با فارسی خوان همراه باشید.

شرایط نگهداری بن سای 

۱– آبیاری: این گیاه نیاز به آبیاری متوسط دارد، بهترین زمان برای آبیاری بن سای زمانی است که خاک گیاه رطوبت خود را از دست داده باشد. آبیاری بیش از حد موجب زرد شدن برگها و خفگی ریشه می شود. در هنگام آبیاری از ریختن آب بر روی تنه ی گیاه خودداری نمایید.
۲- نور: این گیاه به نور زیاد و غیر مستقیم نیازمند است. آفتاب مستقیم موجب آسیب دیدگی برگهای این گیاه می شود. پشت پنجره ی جنوبی که نور کافی بتابد برای این گیاه شرایط مناسبی می باشد.
۳- خاک: خاک سبک با زهکشی بالا برای این گیاه مناسب است. بهترین خاک برای این گیاه ترکیبی از تورب و پرلیت یا کوکوپیت و پرلیت می باشد.
رطوبت: برای حفظ رطوبت این گیاه می توانید از اسپری آب استفاده نمایید یا در زیر گلدانی آن سنگ ریزه قرار دهید و آب در آن بریزید تا رطوبت مورد نیاز گیاه تامین شود.
۴- دما: این گیاه بومی مناطق گرمسیری است و به سرما حساس می باشد، پس بهترین محیط برای نگهداری آن دمای منزل مابین ۱۷ تا ۲۲ درجه سانتی گراد است.

ریشه بن سای

ریشه های گیاه بن سای شده، در عین استحکام، سلامت و گستردگی، باید ظاهری کهن به درخت ببخشند. در روشهای متقارن، نامتقارن و اریب، ریشه ها در تمام جهات گسترده شده اند. اما در روشهای باد زده، صخره، رویشی و ریشه ها غالبا در جهت خلاف انحنای تنه گسترده شده اند.

تا بدین ترتیب به گیاه ظاهری متقارن ببخشند. تعدادی از ریشه ها روی خاک قرار داده میشوند تا قدمت درخت را از نظر ظاهری افزایش دهند و تصور فرسایش خاک را در سالهای گذشته در ذهن القا کنند.

در زمان انتقال گیاه به گلدان بزرگتر، تعدادی از ریشه ها را روی خاک قرار می دهند و روی آنها را با خزه اسفاگنوم و مقدار کمی خاک می پوشانند. در طی آبیاری های مکرر، این پوشش نازک، از بین میرود و پوست ریشه در معرض نور خورشید، سخت میشود و بدین ترتیب هدف ما در القای تصور کهن بودن گیاه تحقق می آید. برای تشکیل ریشه های جدید در جهت مناسب، می توان ریشه را تا لایه کامبیوم خراش داد و روی آن را با خاک و خزه پوشاند. بعد از چند هفته، در محل زخم ریشه های جدیدی ایجاد میشود.

تنه بن سای

گرچه همه قسمت های گیاه بن سای شده مهم است ، اما تنه گیاه اولین قسمتی است که توجه ناظر را به خود جلب میکند. تنه بن سای باید پوستی ضخیم ، یک پارچه و تو در تو داشته باشد . تنه باید به گونه ای باشد که هرچه به راس نزدیک میشود ضخامت آن کمتر شود . روی یک تنه خوب نباید آثار زخم ناشی از سیم پیچی دیده شود .

شاخه ها بن سای

گیاهان در طبیعت ممکن است شاخه های در هم پیچیده داشته باشند . ولی در بن سای با سیم پیچی ، شاخه ها را به گونه ای تربیت می کنند ، که گیاه زیبا جلوه کند . معمولا شاخه ها از نظر قطر و طول تفاوت دارند . شاخه های پایین تر ضخیم تر و بلندتر هستند و بخوبی در همه جهات گسترده می شوند . شکل هر شاخه به تنهایی نیز مد نظر است . در هنر بن سای بسیاری از شاخه های گیاه مطلوب به نظر نمی رسد . از این رو این شاخه ها را قطع می کنند .

برگ های بن سای

در یک بن سای خوب برگ ها سبز ، متراکم و کوچک است . گیاهانی که برگ های بزرگ دارند یا تعداد برگ آنها کم است ،برای بن سای مناسب نیستند . گیاهانی که برگ های کمی دارند ،درختی خزان کرده را تداعی می کنند . برگ های بزرگ نیز نسبت به اندازه کلی درخت بن سای شده، نامتناسب به نظر می رسند، برای آن که اندازه برگ ها کوچک شود ، از روش بی برگی یا هرس برگ استفاده می کنند. این روش در کاهش اندازه برگ موثر است ولی در تغییر اندازه گلها و میوه ها زیاد مورد توجه نیست.

ساقه بن سای

تنه به تدریج باریک می شود ، تا در انتها به راس منتهی شود. هرگاه به ارتفا‎ع کمتری نیاز باشد، می توان راس آن را قطع کرد و شاخه پایین تر از راس را که در راستای تنه است یا زاویه کمی با راستای تنه دارد ،به عنوان راس انتخاب و باپیچیدن سیم آن را تربیت کرد. در هر حال درخت بن سای شده باید دارای راس باشد. بن سای را نباید به صورت یک گیاه طبیعی در گلدان رها کرد.

بلکه باید آن را طبق طرح مورد نظر کاشت و تربیت کرد. بن سای باید در نظر یک ناظر به خوبی جلوه گری کرده و قسمت جلو و پشت آن با هم فرق کند. کاملترین قسمت، قسمت جلو است. برآمدگی تنه نباید در جلو قرار گیرد. انتهای تنه باید قابل رویت بوده و تنه در یک طرف انحنا داشته باشد. نوک ساقه یا راس در قسمت جلو باید به طرف ناظر باشد. در قسمت جلو نباید شاخه ها در هم پیچیده باشند.

همچنین نباید به طرف جلو رشد کنند و باید تمام شاخه ها به وضوح قابل دید باشند. قسمت پشت ، عمق مشخص و دیدگاه سه بعدی به گیاه می دهد، لذا یک یا دو شاخه در این قسمت تعبیه می گردد.

روش های مختلف پرورش بن سای

۱- پرورش نهالی مابوری یا پرورش نهالی که از طبیعت گرفته می شود.

۲- پرورش نهالی که از طریق خوابانیدن به وجود می آید.

۳- پرورشنهالی که از طریق جدا کردن به وجود می آید.

۴- پرورش نهالی که از قلمه زدن به وجود می آید.

۵- پرورش نهالی که از طریق پیوند زدن به وجود می آید.

۶- پرورش نهالی که از طریق کاشت بذر به وجود میاید.

۷- پرورش نشا که رشد، خود به خود کوتاه و کوچک مانده است ،

برای مبدل شدن به یک بن سای زیبا تنها احتیاج به یک تربیت صحیح دارد.گیاهانی نظیر کاج سیاه ژاپنی ، کاج قرمز ژاپنی ، کاج سوزنی ، عرعر و غیره را میتوان از این طریق بن سای نمود. مزیت این روش ، صرفه جویی در وقت است . زیرا برای تهیه بن سای از طریق کشت بذر، حداقل به ۵ الی ۱۰ سال زمان نیاز داریم. در ژاپن گیاهانی را که با توجه به خصوصیات بن سای از طبیعت جمع آوری میکنند، «آراکی» می نامند.

بسیاری از گیاهانی که در صخره ها و کوهستانهای مناطق گرمسیری و معتدل در شکاف صخره ها رشد کرده اند ، به علت شرایط خاص موجود در منطقه و محیط کشت، خود به خود بن سای و تبدیل به درختانی مسن، با ارتفاع کم شده اند.

خصوصیات آراکی

گیاهی که از طبیعت انتخاب وجمع آوری می شود می بایستی واجد این خصوصیات باشد در عین کامل بودن به اندازه کافی کوچک باشد تا در گلدان کم عمق و کوچک جای گیرد. ریشه های قوی و گسترده داشته باشد.

شاخه ها باید به نحو مطلوب ، بسته به شیوه بن سای مورد نظر، آراسته باشند. شاخه ها باید به نحو زیبا و دلپذیری در اطراف تنه اصلی پراکنده شده باشند. البته اگر شیوه بن سای مورد نظر روش نردبانی باشد این خصوصیت مورد توجه قرار نمی گیرد. به اندازه کافی سرزنده ، شاداب ، سالم و قوی به نظر برسد، تا نیاز به مراقبت و نگهداری ویژه نداشته باشد.

ارتفاع زیادی نداشته باشد. گیاه انتخابی باید از نوع درختانی باشد که طول عمر زیادی دارند. بعد از انتخاب آراکی دور تا دور گیاه را خالی کرده و گیاه را سالم و بارعایت نکات باغبانی از محل رویش خارج میکنند.و با حصیر یا گونی دورتادور ریشه را میپوشانند.

سپس با نخ و سیم، گونی یا حصیر را می بندند. قطع ریشه ها تا یک فاصله معینی از تنه، ضروری است. روش برش باید به صورت مورب باشد. گیاه را بعد از انتقال به گلخانه، در گلدانی می کارند. ته گلدان شن درشت، سپس یک لایه خاک و شن و پس از آن یک لایه ماسه و کود حیوانی و بعد شن شسته شده، ریخته میشود. گیاه بعد از ترمیم، آماده بن سای و تربیت مخصوص شیوه مورد نظر است.

چند تذکر در این مورد ضروری به نظرمیرسد

۱- نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.

۲- خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.

۳- در ۲ روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار گیرد، ,مگر آن که نورتنها به گلدان گیاه بتابد.

۴- به گیاهی که کاملا ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.

۵- در صورتی که گیاه جوانه های متعددی تولید کرد، با توجه به شیوه بن سای انتخابی، جوانه های مناسب را نگه داشت و از تولید شاخه توسط بقیه جوانه ها جلوگیری کرد.

۶- پس از آن که گیاه کاملا شکل گرفت، میتوان آن را به گلدان زیباتری منتقل کرد.این عمل باید در ماه فروردین و اردیبهشت صورت گیرد.

پرورش بن سای به طریق خوابانیدن

دومین روش آسان پرورش بن سای، روش خوابانیدن است . درختانی برای این روش مناسب هستند که بتوانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند. برای نمونه میتوان از درختانی نظیر انار، افرا، نارون و یا صنوبر نام برد. درابتدا شاخهای را که جلوه مناسبی برای ایجاد یک بن سای دارد، انتخاب و قسمتی از شاخه را حلقه برداری میکنند.

سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می پوشانند . و اطراف آن را با پلاستیک مسدود میکنند. بعد از یکی از دو سال میتوان ساقه را قطع کرد و قسمت مورد نظر را به گلدان منتقل کرد. پس از آن روشهای تربیتی و سیم پیچی آغاز میشود. سایرروشها برای بن سای کردن گیاه از روشهای دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده میشود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بن سای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده میشود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.

 اندازگیری بن سای

درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد میکنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد میکنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه میشود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بن سای خوب، سعی میشود که از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود.

برای انتخاب شیوه بن سای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است. بن سای هایی که زیر ۱۵ سانتیمتر ارتفاع دارند بن سای مینیاتوری نامیده میشود. بن سای کوچک ۱۵ تا ۳۲ سانتیمتر ؛ بن سای متوسط ۳۲ تا ۶۰ سانتیمتر و بن سای بزرگ بیش از ۶۰ سانتیمتر ارتفاع دارند.

اندازه یک بن سای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد. برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی ؛ وقتی به رشد کامل می رسند ۵/۰ تا ۲ متر ارتفاع دارند. بنابراین برای بن ساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند. درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به ۲ تا ۴ متر می رسد ؛ مثل ختمی درختی برای بن ساهای متوسط مناسب هستند. درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار؛ کاج ها وغیره برای بن ساهای بزرگ مناسب هستند.

نوع بن سای ساقه راست متقارن

در این نوع درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند . ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند. در این نوع، درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملا مناسب و طبیعی ، در ذهن تداعی شود. برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن ، باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت میشود.

تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین میشود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشدو به گونهای پرورش داده شود، که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد. این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار میگیرد.

چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است. شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد. نوع ساقه راست نامتقارن: در این نوع ، مانند نوع متقارن، درخت رو به بالا رشد میکند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با نوع متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.

روش اریب بن سای

روش اریب بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته میشود، در زمانی کوتاه نیز میتوان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود ۴۵ درجه به طرف راست یا چپ متمایل میشود.

بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه در مسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع میشود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده میشود یا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را در ذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است. گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بن سای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.

روش بادزده بن سای

در روش بادزده، یک بن سای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند. در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد (عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود ۴۵ درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را در ذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.

روش نردبانی

 روش نردبانی ، که بسیار ساده است، برای بن سای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشه دار شدنش استفاده میشود. این گیاهان را به گونه ای تربیت میکنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی میکنند. میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بن سای نمای کوهستانی به خود بگیرد. بدین ترتیب سیمای یک جنگل در ذهن القا میشود .

بن سای به علت رشد در یک محیط محدود، از نظر تبادلات غذایی، اندکی با گیاهی که در باغچه یا جنگل رشد می کند متفاوت است. یک درخت ریشه‌ی خود را برای جذب مواد غذایی در خاک گسترش می‌دهد و شاخساره‌ی آن با توجه به میزان مواد غذایی و نور و غیره که از محیط می‌رسد، رشد می‌کند. درخت تا جایی که ریشه توانایی ارسال مواد غذایی به بالا را دارد، قد می‌کشد.

بعد از آن درخت کم کم رو به پیری رفته و سرانجام خواهد مرد. اما در بن سای این‌طور نیست. میزان تبادلات ریشه و اندام هوایی در بن سای، به پرورش دهنده آن بستگی دارد. این میزان هرچه بیشتر باشد، بن سای بلندتر می‌شود و بر عکس.

نکته‌ی مهم در بن سای تعادل میان اندام ها (زمینی و هوایی) است. زمانی که این تعادل در محیط یک گلدان ایجاد شود، می‌توان گفت که گیاه به بن سای تبدیل شده است. تفاوت دیگر بن سای با گیاه معمولی عمر بیشتر آن است. چون ریشه و شاخساره ی بن سای دائم در حال هرس شدن هستند، همواره تولید اندام های جوان می‌کنند. ریشه هم به علت کوتاه بودن قد درخت برای ارسال مواد غذایی زیاد دچار مشکل نمی‌شود. معیارهای انتخاب گونه گیاهی مناسب برای انتخاب گونه‌ی مناسب باید علاوه بر زیبایی گیاه، موارد دیگری را هم در نظر گرفت.

میزان تابش مسقیم آفتاب، شدت نور و دمای محل نگهداری در انتخاب گونه تعیین کننده هستند. بسته به اینکه محل نگهداری فضای بسته (اتاق) است یا فضای آزاد، گونه ی گیاه باید تفاوت داشته باشد.

البته در فضای بسته هم در صورت وجود تابش مستقیم یا استفاده از لامپ‌های فلورسنت، می‌توان از گونه‌های فضای آزاد با رعایت برخی شرایط استفاده نمود. گیاهان سایه پسند مثل فیکوس‌ها برای اتاق های کم نور و درختانی مثل نارون، انار و زیتون برای اتاق هایی که روزانه چند ساعتی از تابش خورشید بهره‌مند می‌شوند، مناسب هستند. درختان زیبایی چون انواع افرا، بلوط، آزاد، ممرز و انواع سوزنی برگ ها برای بن سای فضای آزاد بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.

بن سای پاکوتاه

بن سای گیاهی نیست که از نظر توارثی پاکوتاه باشد برای پاکوتاه شدن آن هیچ راه و روش و تجزیه مواد به صورت آنی وجود ندارد. برای کوتاه شدن و ماندن هیچ حمله ای نمی توان کرد. در حقیقت بن سای گیاهی است که شرایط محیطی آن یعنی، نور، آب و مواد غذایی و هوا و نگهداری از نظر کیفی و کمی تنظیم مانند گیاه بزرگ و معمولی با رعایت نسبتها است. از نظر لغت شناسی ترجمه ژاپنی آن (درخت در گلدان) است. اما در طول تاریخ خود تعاریف زیادتری برای آن اظهار گردیده است.

همخوانی گلدان و گیاه چه از نظر رنگ، جنس، اندازه و بافت دارای اهمیت زیادی است و در حقیقت هر کدام دیگری را تائید و تعریف می کنند و مکمل یکدیگر هستند. درحقیقت بن سای عبارتست از تعادل بین ریشه و اندام هوایی و به همین علت باید شاخه های موجود شکل داده شوند و آنهایی که اضافی هستند هرس شوند و تحت رژیم غذایی و نگهداری خاص خود قرار گیرند.

گیاه بن سای تحمل حمله قارچها و حشراتی مانند شته ها را ندارد و همانند درختان بزرگ نمی تواند از خود مقاومت نشان دهد و یا قدرت ریشه های آن در آب یابی از ذرات خاک و جذب آن در حد اندام خودش کم و کوچک است و نمی تواند غذای خودش را مانند درختان بزرگ از تجزیه کودهای حیوانی بدست آورد.

تمام این توضیحات باید اعتراف کنم که نام بن سای به عنوان یک هنر بسیار مشکل مطرح شده که مسلما صحت ندارد و آن طوری هم که فکر می کنید مشکل نیست فقط لازم است همان معنی بن سای که ذکر شد را بخاطر بیاورید (درختی در یک گلدان) اگر این جمله را به خوبی درک کردید متوجه خواهید شد نگهداری از یک بن سای خیلی دشوارتر از یک گیاه معمولی آپارتمانی نیست.

تاریخچه بن سای

کاشت در گلدان برای تغذیه و یا استفاده دارویی به قدمت تاریخ بشر است و هزاران سال سابقه دارد اما استفاده از گیاه گلدانی به عنوان تزئینی و زیبایی به ندرت صورت می گرفته است.

پس از شروع استفاده از گیاه گلدانی به عنوان زینت و زیبایی به یکباره هنر تولید گیاهان مینیاتوری در چین به ظهور پیوست. نقاشی روی دیوار در ۲۰۰ سال پیش از میلاد و حمل درخت و درختچه و سنگ توسط کارگزاران و مستخدمین حکومتی موید و شاهد این پدیده هنری است. امروزه پس از ۲۰۰۰ سال از آن تاریخ تولید درختان بن سای یکی از هنرهای متداول چین و خاور دور است.

ژاپن و بن سای

فرهنگ و فلسفه و هنر چینی در قرنهای ۱۱ و ۱۲ و خصوصا مکتب ” ذن ” در زندگی همسایه خود ژاپن تاثیر فراوان گذاشت و به نظر می رسد بن سای توسط راهبان این مکتب به ژاپنی ها آموخته شده باشد.

بن سای هم از نظر معنوی و هم زیبایی ظاهری به شدت در ژاپن گسترش یافت و ظرافت و معنویت و زیبایی آن در قرن سیزدهم توسط راهب های بودیسم مورد توجه قرار گرفت و تقدس خاصی پیدا کرد و همزمان هنر بن سای در بین مردم عادی نیز شایع گردید و درختان وحشی بصورت بن سای تربیت می شدند. متخصصین شروع به تهیه و گسترش وسایل نمودند و در بعضی موارد بجای اینکه به زیبایی ختم گردد به تغییر شکل ناخواسته و نامطلوب تبدیل می گردیدند.

بن سای جدید

بن سای مانند همه فعالیتهای غیر ضروری بشر در دوران های مختلف دست خوش تغییرات بوده است. در اواسط قرن ۱۷ پرورش بن سای محدود به گل کاملیا و سپس آزالیا و هر سالی واریته ای از گلها مورد طرح قرار می گرفتند. طبق اسناد باقی مانده ۱۶۲ واریته آزالیا و ۲۰۰ نوع کاملیا مورد نظر بونسایی قرار گرفت. در مقطعی از زمان چنان توجهات به گیاهان ابلق قرار گرفت که تقریبا بقیه رنگها و واریته ها به بوته فراموشی سپرده شدند. و این دوران تا اواسط قرن هجدهم دوره شکل گیری و نظم پذیری و قانونمند شدن بونسایی می دانند.

اواخر قرن هجده در ۱۸۹۲ اولین گردهمایی هنرمندان بون سایی کار در یکی از رستوران های توکیو برگزار شد و در سال ۱۹۲۸ اولین نمایشگاه گیاهان بن سایی در موزه هنرتوکیو شکل گرفت. مطالعه دقیق روی شکل گیاه و چگونگی خروج شاخه از تنه و بطور کلی عادات رشد از جمله دستاوردهای این دوران است. بولتن ها و بروشورها و جزوات فراوانی راجع به این مطالب به رشته تحریر درآمد و از نظر فرهنگی و گسترش این هنر پیشرفت های فراوانی حاصل گردید.

 بن سایی به سبک چینی و ژاپنی

سهم ژاپنی ها در بون سایی اشاعه و گسترش آن در غرب و سازه های زیبایی شناختی است و در این بین عمومیت دادن به هنر بن سای و خارج نمودن از حوزه هنری چند هنرمند خاص از تلاش های چینی ها است. ضرب المثل های فراوان، داستانهای اسطوره ای و شکل دادن گیاهان به اشکال مختلف و عجیب و غریب پرنده و حیوان و اژدها از خصوصیات بن سای چین است و تولید و شکل دهی ریشه ها و تنه ها با اشکال حیوانات هنوزدر چین حالت مسابقه ای دارد.

بن سای چینی برگرفته از قدرت خیال و داستان های اسطوره ای اژدهای آتشین و مارهای هیکل مند و مارپیچ است. اما عقیده ژاپنی ها درباره بون سای اینست که کل طبیعت را باید دوست داشت نه جزئی از آن و این ایده در یک درخت به تمام معنی در یک بشقاب خلاصه می گردد.

سوغاتی بن سای 

در نمایشگاه ۱۸۷۸ پاریس شکل حک شده بن سای روی گلدان سرامیکی که مدال طلای ژاپنی ها را به خود اختصاص داد به معرض نمایش گذاشته شد اما اخبار و اطلاعات بیشتری که حاکی از بن سای قبل از دوره ویکتوریا در اروپا باشد در دسترس نیست. اما داستانهایی مربوط به یک درخت کوچک مارپیچ در بین مردم رواج داشته است. بعد از جنگ جهانی دوم سوغات ژاپنی دیپلمات های غربی به کشورشان گیاهان بن سای بود. بعضی از غربی ها ابراض علاقه شدیدی به آموختن فن بن سای نشان دادند و اثرهایی خلق کردندکه هنوز زنده و پابرجاست.

مهاجرین رانده شده از ژاپن سهم بسزایی در اشاعه و گسترش این هنر در کالیفرنیای آمریکا داشتند. تنوع در فرهنگ و آب و هوای کشورهای غربی تحول عظیمی در هنر بن سای به جای گذاشت و تکنیک و سبک های جدیدی عرضه شده است. یک نوع انجیر استرالیایی و کاج اسکاتلندی در غرب کمک عظیمی به این هنر نمودند.

امروزه دهها سمینار و نمایشگاه و جلسات سخنرانی در این باره در غرب برقرار است و این هنر را روز به روز بهتر و بیشتر در معرض عموم می گذارند. ارتباط هرس ریشه و بن سای ریشه از دو طریق به رشد گیاه کمک میکند یکی از طریق جذب آب و دیگری از طریق هورمون های رشد. وجود تعادل بین حجم ریشه با شاخساره برای رشد و باروری متناسب گیاه مورد نیاز است.

اگرتعادل در جهت ریشه به هم بخورد (از بین رفتن شاخساره در اثر هرس شدید و یا حمله بیماری ها و آفات) گیاه تولید شاخساره بسیار می کند و باردهی ان عقب می افتد. اگر به هم خوردن تعادل در جهت شاخساره باشد رشد گیاه محدود می شود و در عوض گیاه زودتر به بار می نشیند و درصد تبدیل گل به میوه نیز بالا میرود.

 استفاده از این پدیده بشر از زمانهای دور کوشیده است با هرس ریشه اندازه گیاهان مورد نظر خود را به کنترل خود آورد و به حد دلخواه محدود سازد این عمل به تازگی در سطح تجاری روی درختان سیب انجام شده و توانسته اند بوسیله ی تیغه های ویژه ای ریشه های درختان را در زمستان قطع و بدون آسیب وارد آوردن به محصول سال بعد رشد درختان را محدود می کنند.

این مطلب توسط تیم فارسی خوان جمع آوری و تکمیل شده است امیدوارم که از این مطلب استفاده کرده باشید.همچنین از شما همراه گرامی می خواهیم که برای پیشرفت این مطلب نظر خود را از بخش دیدگاه برای ما ارسال کنید و با دیگر کاربران به تبادل نظر بپردازید.