شهر ورزنه در جنوب غربی شهرستان نائین، در شرق استان اصفهان و خط مرزی استان یزد قرار دارد و ورزنه شهری پر از عجایب در اصفهان از توابع بخش بن‌رود در شهرستان اصفهان است. مردان این شهر بیشتر کشاورز هستند و زنان آن به پارچه‌بافی و قالیبافی مشغولند. شهر ورزنه تشکیل شده از بافت جدید و قدیم می باشد. بافت جدید ورزنه به نام شهرک امام جعفرصادق و در شمال زاینده‌رود قرار دارد.برای آشنایی بیشتر با فارسی خوان همراه شوید.
ورزنه شهری پر از عجایب در اصفهان
از آنجا که شهر ورزنه کوچک است، امکان دیدن بسیاری از نقاط دیدنی شهر با پای پیاده برایتان امکان‌پذیر است، مثل آثار تاریخی موجود و کارگاه‌های صنایع دستی. اما جهت بازدید از گاوچاه،، چاه گاو و قلعه قورتان و غیره نیاز به وسیله‌ی نقلیه دارید.ورزنه، شهری است از توابع بخش بن‌رود در شهرستان اصفهان استان اصفهان در مرکز ایران است.در نزدیکی تالاب بین‌المللی گاوخونی واقع شده‌است؛ و تنها شهر ایرانی است که زنان آن به طور سنتی چادر سفید بر سر می‌کنند.
شهر زنان سفید پوش
از آنجا که زنان ورزنه به جای چادر سیاه، چادر سفید سر می‌کنند، ورزنه را سفیدترین شهر ایران نامیده‌اند. در مورد دلیل کاربرد چادر سفید در این منطقه نظرات گوناگونی وجود دارد، برخی معتقدند پوشیدن چادر سفید به خاطر مقابله با گرمای شدید تابستان در این نقطه‌ی کویری است.
در کشور ایران شهر ورزنه خاص است به همین دلیل این شهر را با القابی مانند شهر ملائک وکبوتران سفید می شناسند و دلیل سفید پوشیدن قطعی آن هنوز مشخص نیست که چرا در این نقطه از کشور این فرهنگ باقی مانده است ولی کارشناسان فرهنگی با توجه به امتیازی را که رنگ سفید در قبل و بعد از اسلام داشته است آن را متعلق به یک سنت به جا مانده قبل از اسلام می دانند.
لهجه مردم ورزنه
مردم ورزنه بر این باورند که زبان آنان ریشه زردشتی دارد. اما بی شک گویش محلی مردم شرق اصفهان به خصوص گویش مردم شهر ورزنه یکی از پیچیده ترین گویش های محلی ایران می باشد. مردمانسفیدپوش با گویش پهلوی ساسانی (در اصطلاح محلی زردشتی) لذتی است.شهر ورزنه مردمی خونگرم با لهجه ها و گویش متنوعی را در خود جای داده است. ساکنان ورزنه سرزمین به شاخه‌ای از زبان پهلوی ساسانی و پارسینگ جنوبی سخن می‌گویند و آداب و رسوم خاص خود را دارند.
شناخته شده ترین غذای شهر ورزنه
بریونی یکی از معروف ترین، لذیذترین و شناخته شده ترین غذای محلی بوده و در میان مردمان این شهر از محبوبیت ویژه ای برخوردار است. این غذا به قدری دلچسب و خوشمزه است که می توان گفت سفر به ورزنه بدون چشیدن مزه آن هرگز کامل نمی شود.بریونی که از نظر ظاهر، شباهت زیادی به همبرگر دارد با استفاده از گوشت گردن گوسفند، جگر سفید، پیاز، ادویه و فلفل تهیه می شود.
حلیم بادمجان هنگام سرو باید کش بیاید و یکی از نشانه های خوب پخته شدن این غذا کش آمدن آن است که در نتیجه ی استفاده از گوشت گردن می باشد.خورش ماست این خورش، یک نوع دسر است که به تنهایى سرو مى شود.یخمه ترش یک نمونه از غذاهای قدیمی ورزنه می‌باشد که هم اکنون خیلی کم پخت می‌شود. این غذا خوشمزه و به واسطه داشتن پر زردآلو، به و آلو بسیار مقوی می‌باشد.
دیدنی‌های شهر ورزنه
اصفهان و شهر ورزنه یکی از زیباترین و دیدنی ترین شهرهای ایران بوده که علاوه بر جاذبه های گردشگری فراوان، و فوق العاده ای نیز دارد. این شهر با جاذبه های دیدنی منحصر به فرد خود میتواند نظر مسافرها و توریست ها را جذب کند.که دیدنی های شهر ورزنه شامل موارد زیر می باشند.
آسیاب شتر ورزنه
وجود سازه های قدیمی با معماری خاص با کارکرد تبدیل حبوباتی مثل ( گندم ،جو، ارزن ) به آرد وگرفتن روغن از دانه های روغنی در بیشتر نقاط ایران آسیاب شتر قابل رویت می باشد .علی رغم وجود آسیابهای آبی وبادی در یک منطقه ،استفاده از آسیابهای حیوانی نیز به صورت گسترده مورد استفاده بوده است که علت آن فصلی بودن رودخانه ها ووزش باد، نیازبه حجم بیشترآرد ، ودردسترس وراحتر بودن آسیابهای حیوانی بوده است.
ارگ قورتان
ارگ قدیمی قورتان در ۱۲ کیلومتری غرب ورزنه قرار دارد و شما می‌توانید مستقیما از شهر اصفهان به آنجا بروید، (۹۰ کیلومتری شرق اصفهان). این شهر در ساحل رودخانه زاینده رود واقع شده و از بلایای طبیعی و جنگ‌های بسیاری به مدت ۱۰۰ سال جان سالم به در برده است. دیوار‌های ضخیم ساخته شده از خشت سالهاست که از مردمانش محافظت می‌کند. ضخامت دیوار‌ها از ۳ تا ۴ متر متغیر است و حدود ۹ متر ارتفاع دارند.
مساحت ارگ قورتان ۴۰۰۰۰ متر مربع است و امروزه تنها ۴ خانوار در آن زندگی می‌کنند. این ارگ شامل چهار مسجد، یک خانه کبوتر، یک آب انبار و آسیاب و چندین خانه مسکونی، اما خالی از سکنه است و توسط چهار برج و دو دروازه احاطه شده است.
تالاب گاوخونی
گاوخونی یکی از ۱۹ تالاب بین المللی ایران است که بین یزد و اصفهان قرار دارد. حیوانات و گیاهان زیادی مثل اردک، فلامینگو، آهو و غیره در این تالاب محل زیست می‌کنند و تالاب گاو خونی که منطقه شهر وزنه را بسیار دیدنی می‌کند.
چاه گاو ورزنه
شما می‌توانید در چاه گاو ورزنه، یکی از سنتی‌ترین و ابتدایی‌ترین روش‌های برداشت آب از چاه را ببینید. این چاه با یک گاو بزرگ کار می‌کند که با حرکت خود، چرخ چاه را می‌چرخاند و آب را به بالا می‌کشد. جالبی این گاو این است که هرگز حرکت نمی‌کند مگر با شنیدن آواز پیرمرد صاحبش.
ماسه‌های روان کویر شهر ورزنه
تپه‌های ماسه‌ای روان معمولا به صورت قابل توجهی حرکت نمی‌کنند، اما اگر چند شب در کویر ورزنه اقامت کنید، خواهید دید که تپه‌ها جابه‌جا می‌شوند دقت داشته باشید که به‌جز در اواخر بهار و تابستان، شب‌ها دمای هوا در کویر ورزنه به منفی ده درجه نیز می‌رسد و نیاز به تجهیزات زمستانه برای اقامت خواهید داشت. کویر ورزنه حدود ۴۵ کیلومتر طول دارد.
کویر ورزنه به دلیل فاصله کم با تالاب ها، و پوشش گیاهی متنوعی دارد. این کویر حدود ۱۷ هزار هکتار ریگزار دارد و عمده‌ی گیاهان آن درختچه‌های تاغ، اسکمبیل، تق تقو و بوته‌های نسی هستند. جانورانی که در این کویر هستند این روز‌ها به دلیل خشک شدن تالاب کمتر شده اند، اما می‌توانید در کویر ورزنه خرگوش، شاهین، افعی، مار شتری وغیره را همچنان ببینید.
طبیعت گردان ورزنه
اگر می‌خواهید با طبیعت گردان ورزنه همراه شوید و از تنوع زیستی و اقلیمی آن لذت ببرید، بد نیست قبل از حرکت مایحتاج خود را تهیه کنید. در مسیر پیش رو اثری از زندگی شهری نیست؛ هر چه هست زیبایی است.
از ورزنه که خارج می‌شویم، در کیلومتر یک جاده ورزنه جرقویه کم نیستند دوستداران تاریخ این مرز و بوم که برای دیدن اولین چاه احیا شده و مراسم ویژه آب رسانی به شیوه سنتی توقف کرده‌اند. برای دیدن این مراسم باید بلیت تهیه کنید.در این مکان علاوه بر خرید سوغات می‌توانید دوغ محلی، نان مالک و گندم و شادونه داغ نوش جان کنید.
کویر ورزنه
کویر ورزنه قابل دسترس‌ترین کویر به شهر اصفهان است که فاصله آن از سمت پل بزرگمهر سه راه پینارت و برسیان و اژیه، ۱۰۵ کیلومتر و از سمت خیابان جی به کوهپایه و هزند ۱۱۳ کیلومتر است. اگر قصد رفتن به کویر از شهر نائین را دارید در کیلومتر ۳۰ جاده نائین اصفهان و بعد از گردنه ملااحمد تنها با طی ۴۵ کیلومتر در مقصد خواهید بود.انواع اشکال تپه های شنی شکل گرفته از فرسایش باد، یکی از زیباترین تابلوهای طبیعت رو در کویر ورزنه شکل داده است.
منزل میرمیران ورزنه
خانه میرمیران که در قلب بافت ورزنه و در داخل مجموعه حاکم نشین میرمیران جای دارد . این خانه یکی از مهمترین ، زیباترین و قدیمی ترین خانه های بافت تاریخی ورزنه است که به بزرگترین شخصیت حکومتی ورزنه تعلق داشته است که شجره نامه آنها موجود می باشد . این خانه دارای اصالت صفوی است که در دورانهای بعدی یعنی زندیه و قاجاریه نیز تعمیرات و تغییراتی در آن لحاض شده است.
مجموعه میرمیران شامل دو خانه تاریخی همجوار است که بخشهایی از خانه جنوبی باقی مانده و به مجموعه اصلی متصل شده است ، این بخش دارای اتاقی با تزئینات نفیس شامل مقرنس ، کاربندی ، نقاشی دیواری با تصاویر پرندگان ، شکار حیوانات و گلهای شاه عباسی و خط با رنگهای اخرایی و عنابی و تزئینات کشته بری و مقرنس است
قله سیاه کوه ورزنه
پس از طی مسافتی حدود ده کیلومتر در جاده خاکی در ورزنه به دامنه کوهی آتش فشانی که تماماً از سنگ‌های سیاه رنگ متخلخل پر شده است می‌رسید. قله سیاه کوه یا به قول بومی‌ها چشم تالاب، با ارتفاع ۲۰۵۰ متر بهترین مکان برای تماشای تالاب عظیم محسوب می‌شود. جاده‌های منتهی به تالاب معمولاً به محل الحاق آن به زاینده رود می‌رسند که دارای جلوه‌های زیباتر و طبیعت متنوع‌تری نسبت به دیگر بخش‌ها هستند.
کارگاه کاربافی ورزنه
کاربافی؛ نساجی به روش سنتی است. در ورزنه و اطراف آن این فن رایج است. این کار دستباف، توسط زنان ورزنه با طرح‌ها و رنگهای مختلف بافته می‌شود که در شهر وزنه معمولا به صورت راه راه آبی هستند.و معمولا کار بافی در شهر ورزنه مشهور است.اگر قصد خرید پارچه‌های پنبه‌ای، سفید و دستباف را دارید کافی است سراغ یکی از زنان بافنده ورزنه‌ای را بگیرید تا علاوه بر خرید سوغات، از نزدیک کار بافی و سفره بافی را هم دیده باشید.
مسجد جامع ورزنه
مسجد جامع داخل بافت تاریخی، قدمت با توجه به کتیبه های کاشی به سال ۸۴۷ اواسط قرن نهم هجری قمری و عصر تیموری دوره سلطنت شاهرخ بهادرخان تیموری مسجد جامع دارای تک منار که خاص دوره ای بوده که مذهب رسمی کشور تسنن بوده،از محدود مساجد ایران است که دارای کتیبه فارسی است، یک محراب اصلی و دو محراب داخل رواق های شرقی وغربی، دو ایوان شمالی و جنوبی و سازه اصلی خشتی بود ه و کاربری قبلی آن آتشکده ساسانی بوده است.
چاههای آرتیزین ورزنه
یکی از ویژگی های منحصر به فرد دشت ورزنه وجود چاههای آرتزین می باشد این چاهها را به این دلیل آرتیزین یا جهنده گویندکه آب با فشار بدون نیروی موتورپمپ از زمین خارج می شود که علت آن را می توان با توجه به توپوگرافی و پستی و بلندی منطقه توجیه کرد چون دشت ورزنه نسبت به ناهمواریهای اطراف در گودترین نقطه واقع شده است و در طول هزاران سال آب در سفره های آبدار و آبخوانها زیرین ذخیره شده و چون این آبخوانها ازنوع محبوس وتحت فشار هستند.
با دسترسی به لایه های محبوس وتحت فشار زیرین آب از زمین به علت فشار ستون آب که ناشی از وضعیت پستی و بلندی منطقه است از زمین خارج می شود تعداد این چاهها در این منطقه تاکنون به بیش از ۲۰ حلقه رسیده است که تماماًبه موزات سواحل شمالی و جنوبی زاینده رود واقع هستند . برای بازدید یکی از چاها می توان در مسیر تالاب به فاصله ۱۸ کیلومتری ورزنه ۱۵ دقیقه زمان را به آن اختصاص داد.
آب بند شاخ کنار مشاهده آخرین آب بند احداثی بر روی زاینده رود و مشاهده آب نمای زیبای پشت آب بند با پشت زمینه ای از تپه های زیبای ماسه ای و رودخانه در افق چشم نواز زاینده رود خالی از لطف نیست فاصله شاخ کناراز شهر ورزنه به طرف تالاب گاوخونی ۲۰ کیلومترمی باشد.
دریاچه ومعدن نمک خارا ورزنه
دریاچه ومعدن نمک خارا در ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی ورزنه و ۲۰ کیلومتری شرق شهر حسن آباد و ۱۵ کیلومتری روستای خارای جرقویه این معدن ودریاچه نمک با یک جاده خاکی به طول ۲۰ کیلومتر قابل مشاهده می باشد که از جاذبه های آن پولیگون های گلی و نمکی می باشد.
موزه مردم شناسی خانه یوسفی ورزنه
در محور شمال ،جنوب شهر، بعد از دروازه عباس داخل محدوده بافت تاریخی و در مسیر مسجد جامع و که تابستان نشین حاکم ورزنه که در مجموعه بافت تاریخی و خانه میرمیران واقع شده است.اولین سیستم آبیاری با موتور پمپ دیزلی در این خانه آزمایش و راه اندازی شده و مدتی نیز به عنوان مکتب خانه استفاده می شده است و به عنوان خانه سرپوشیده معروف است.
زیرا در فضای چهار ایوانه داخل آن حوض آبی که مختص حیات است قرار دارد و بر فراز آن پنجره های قدی شبیه عمارت کلاه فرنگی دیده می شود که جهت تهویه استفاده می شده است و دارای سیاه چالی نیز در طبقه فوقانی می باشد .این خانه توسط خیر فرهنگی حاج حسن یوسفی برای تاسیس موزه مردم شناسی و منسوجات شرق اصفهان اهدا شده است.
کبوتر خانه بزرگ ورزنه
دومین بنای تاریخی مرتفع شهر ورزنه بعد از مسجد جامع است که برای استحصال کود کبوتر و همچنین به عنوان دیده بان شهر نیز استفاده می شده است دارای حلقه سفید گچی از بیرون می باشد که از ورود مار به فضای داخل جلوگیری می کرده است و مساحت ۲۵۰ متر و ارتفاع تا تاج بنا ۱۶ متر می باشد و حدود ۸۰۰۰ جفت کبوتر زندگی می کرده اند.
لباس اصیل زنان و مردان ورزنه
لباس اصیل مردم اصفهان در حدود ۳۰۰ سال قبل لباس نخی سفید یا شیری رنگی بوده که به صورت دستباف تهیه می شده. این لباس برای زنان شامل یک دامن مخمل قرمز رنگ کوتاه با چین های زیاد که توسط دکمه بسته می شد، یک پیراهن شیری رنگ گلدوزی شده، یک شلوار نخی که برای زنان جوان به رنگ سفید و برای زنان مسن به رنگ مشکی بود و یک چارقد شیری رنگ گلدوزی شده که با سنجاق دور سر بسته می شد، می شده.
برای مردان هم شامل یک شلوار مشکی گشاد، یک پیراهن سفید با یقه ساده و دکمه دوبل با آستین های گشاد، یک جلیقه کوتاه مشکی و یک کلاه نمدی می شده. مردان در زمستان یک قبای بلند ساده بر روی لباس اصلی خود می پوشیدند و با شال ابریشمی به دور کمر می بستند.
ورزنه شهری تاریخی و کویری در شرق استان اصفهان و در ۱۵۰ کیلومتری یزد است. در باب وجه تسمیه شهر روایات مختلفی وجود دارد. اما معنای کشت دانه و کار بر روی زمین منطبق‌ترین تعبیر با ورزنه است. باستان شناسان سابقهٔ حیات در منطقه را هزاران سال قبل می‌دانند. ورزنه گنجینه‌ای بس قدیمی است که حکایت از دیرینگی شهر دارد.
از جمله ابنیه تاریخی آن پل قدیمی، مسجد جامع، آب انبارهای متعدد، کاروانسرا و بادگیرهای قدیمی، رباط شاه عباسی، آسیابهای قدیمی و خانه میرمیران است. این شهر را به دو دلیل شهر کبوتران سفید لقب داده‌اند اول به سبب کشت پنبه و کرباس بافی و مشهورتر به دلیل زنان چادر سفید شهر. ورزنه به نگین شرق اصفهان و قطب کویرنوردی آن نیز معروف است. این شهر پر از جذابیت‌های کویری چون تپه‌های شنی،و غیره است.
این مطلب توسط تیم فارسی خوان جمع آوری و تکمیل شده است امیدوارم که از این مطلب استفاده کرده باشید.همچنین از شما همراه گرامی می خواهیم که برای پیشرفت این مطلب نظر خود را از بخش دیدگاه برای ما ارسال کنید و با دیگر کاربران به تبادل نظر بپردازید.
دیدگاهتان را بنویسید