درختان ریه های زمین هستند که به تمام کره زمین حیات می بخشند. اما متاسفانه در منطقه زاگرس این ریه ها در حال زوال و نابود شدن هستند و میطلبد که با اجرای طرح های جنگلداری در جنگلهای زاگرس به کمک این ریه ها بشتابیم. امروزه حال جنگل های زاگرس به علت بهره برداری های غیراصولی، چرای بی رویه دامها و زراعت و همچنین وجود پدیده ریزگردها و … خوب نیست. تیم فارسی خوان امیدوار است با ارائه این مطلب اطلاعاتی در مورد چگونگی طرح های جنگلداری در منطقه زاگرس به شما خواننده گرامی ارائه دهد.
طرح جنگلداری چیست
طرح جنگلداری به معنای مشخص کردن یک قسمت از جنگلهای یک منطقه است که با استفاده از روش های مختلف آماربرداری و تهیه نقشه های مختلف و تعین میزان کمی و کیفی درختان و درختچه ها آن منطقه، میزان برداشت سالانه را تخمین میزنند. در کل میتوان گفت جنگلداری دانش مدیریت در جنگل برای استفاده صحیح و سازگار در جنگل است.
طرح های جنگلداری در جنگل های زاگرس
جنگل های زاگرس بزرگترین مناطق جنگلی کشور بعد از ناحیه شمال است. اما متاسفانه به دلایل مختلفی چون بهره برداری غیر اصولی و البته بی رویه، چرای دام، زراعت در داخل جنگل، تهیه ذغال در حال نابودی هستند. و به همین دلیل طرح های مختلف جنگلداری تهیه و اجرا شد ولی متاسفانه به دلیل اینکه عامل اصلی این تخریبها که همان انسانها بودند را در تدوین طرح ها وارد نکرده بودند با شکست مواجه شدند.
تاریخچه طرح های جنگلداری در زاگرس
طرح های مختلف جنگلداری در کشور، گردآوری و تدوین شده است که برای اولین بار در جنگلهای شمال به اجرا درآمده و مربوط به این منطقه جنگلی می باشند. اولین طرح جنگلداری در سال ۱۳۳۸ بعد از تشکیل سازمان جنگلبانی تهیه شد. و از ۱۳۳۸ تا سالیان زیادی طرحهای جنگلداری زیادی آمدند و بی نتیجه رفتند. در سالهای اخیر طرح های جنگلداری جدیدی بر پایه مسائل اقتصادی و اجتماعی مردم تهیه شده است که هدفش صیانت جنگل ها در کنار بومی سازی طرح ها برای رسیدن به هدف اصلی که همان بهره برداری اصولی در کنار سلامت جنگل است
روش تهیه طرحهای جنگلداری
برای تهیه طرح های جنگلداری در منطقه جنگلی زاگرس، ابتدا باید مدیریت منابع طبیعی را در نظر گرفت. واحد مدیریت و برنامه ریزی در زاگرس بر اساس عرف منطقه صورت می گیرد.
عرف به این صورت است که هر طایفه در منطقه سکونت خود حد و حدودی برای قلمرو خود با مرز مشخص می کند و دام های خود را تا آن حد و مرز برای چرا می برند و به خارج از آن محدوده مشخص نمی توانند وارد شوند.
برای تهیه طرح های جنگلداری بر اساس منابع جنگلی موارد زیر صورت می گیرد:
- محدود کردن منطقه مورد مطالعه با استفاده از نقشه هایی با مقیاس های۱/۵۰۰۰۰ و ۱/۲۵۰۰۰
- مشخص نمودن محدوده های عرفی در سری مورد مطالعه
- مطالعه منطقه بر اساس منابع پایدار و نا پایدار صورت می گیرد
- سنتز و برنامه ریزی
در بحث مطالعات منابع پایدار و ناپایدار منظور:
- توپو گرافی و فیزیو گرافی منطقه
- هوا و اقلیم منطقه
- زمین شناسی
- مطالعه قابلیت اراضی و خاکشناسی
- مطالعه هیدرولوژی آبهای سطحی و زیر زمینی
- مطالعه فرسایش خاک
- مطالعه جنگل و مرتع
- مطالعه اجتماعی و اقتصادی منطقه اجرای طرح های جنگلداری
- وضعیت دام در منطقه عرفی مورد مطالعه در اجرای طرح های جنگلداری
- مطالعه زراعت و باغبانی منطقه اجرای طرح جنگلداری
مطالعه جنگل برای ایجاد طرح جنگلداری
برای ایجاد طرح های جنگلداری در مناطق مختلف باید اطلاعات دقیقی از درخت های منطقه مورد مطالعه داشته باشیم. برای مطالعه جنگل در یک منطقه مراحل زیر صورت می گیرد:
- تعیین حدود جنگلی با مقیاس به تفکیک منطق غیر جنگلی
- شناسایی گونه های جنگلی اعم از درختی، درختچه ای، بوته ای و رونده
- شیب بندی جنگل مورد مطالعه بر اساس گونه های غالب و ایجاد نقشه تیپولوژی منطقه طرح
- برآورد تراکم گونه های درختی و درختچه ای با توجه به نفکیک گونه در تیپ
- طبقه بندی تیپ های جنگلی بر اساس میزان تاج پوشش
- شرح تیپ های جنگلی از لحاظ اکولوژی، خاک، تخریب، بهره برداری، تجدید حیات و وضعیت گیاهان در زیر اشکوب
- بررسی میدانی هر یک از تیپ های آمار برداری شده
- تعیین فرم پرورشی درختان یعنی دانه زاد، شاخه زاد یا ترکیبی از هر دو فرم در درختان واقع درمحل اجرای طرح های جنگلداری
- مشخص نمودن محدوده زراعی و باغی در اشکوب های زیرین جنگل
- محاسبه برآورد رویش سالیانه هر کدام از تیپ های جنگلی که معمولا در جنگلهای زاگرس عدد ۵ درصد است
- بررسی ارزش اقتصادی گونه های ذرختی بر اساس چوب و فرآورده های فرعی
- بررسی سن توده های جنگلی
- شناسایی گونه های درختی و درختچه ای کمیاب یا در حال انقراض و تعیین رویشگاه آنها
- بررسی عوامل فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی منطقه مورد مطالعه برای اجرای طرح های جنگلداری
- شناسایی و مشخص نمودن گونه های درختی و درختچه ای مناسب برای بذرگیری در محدوده اجرای طرح های جنگلداری
- نوشتن طرح های جنگلداری برای مناطق تحت مطالعه
پس از انجام تمام موارد یاد شده، کارشناسان مسئول هر منطقه، با کمک نیروهای بومی ساکن محل اجرای طرح های جنگلداری در جنگلهای زاگرس، مشغول به اجرای طرح می شوند.
راه حلهای رفع مشکلات طرح
برای انجام هر کاری که در عرصه های طبیعی صورت می گیرد، موانع و مشکلاتی به وجود می آیند. که برای اجرای صحیح کارها و گرفتن نتیجه مطلوب باید اقدام به رفع و بر طرف کردن موارد شد. برای رفع مشکلات پیش روی طرح های جنگلداری در زاگرس راه حل های زیر ارائه می شود:
- مشارکت دادن شوراها در طراحی و برنامه ریزی طرح های جنگلداری
- به کار گیری روشهای مدیریتی و فنی بومی یا محلی
- واگذاری تمامی مراحل اجرای طرح های جنگلداری به شوراها و افراد بومی منطقه
- نظارت و ارزشیابی طرح های جنگلداری و پروژه های انجام شده در منطقه اجرای طرح توسط دستگاه مجری
- جلوگیری از هدایت افراد جویای کار به سمت منابع طبیعی تجدید شونده
در حال حاضر با توجه به جنگلهای رو به زوال زاگرس، که روزگاران زیادی است که حیات بخش ساکنین این منطقه هستند، لزوم ایجاد و تولید طرح های مختلف و مناسب جنگلداری نمود پیدا می کند. امیدواریم که مسئولین ذیربط بتوانند با نوشتن و اجرای طرح های جنگلداری مناسب و شیوه اجرایی صحیح و کامل از مرگ جنگل های پر استقامت زاگرس جلوگیری کنند.
دیدگاهتان را بنویسید