زنوزق از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان زنوزق و در بخش مرکزی شهرستان مرند واقع شده است. روستای زنوزق در فاصله‌ی ۱/۵ کیلومتری شهر زنوز قرار گرفته است. این روستا از نظر موقعیت جغرافیایی، روستایی کوهستانی و پلکانی بوده و از شرق به کوههای سلطان سنجر، از غرب به روستای درق و از جنوب غرب به شهر زنوز محدود می‌شود و شمال آن را ناهمواری‌های اطراف روستا فرا گرفته‌است.
در این روستا، چیزی که بیشتر از همه توجه شما را جلب خواهد کرد، سنگ فرش مرتب روستا و در و پنجره‌هایی است که با رنگ‌های آبی و سبز و قرمز رنگ آمیزی شده‌اند و زیبایی‌های این روستا را دو چندان کرده‌اند. خوشبختانه مردم زنوزق روستای تاریخی است به نسبت روستاهای دیگر، تمایل کمتری به مهاجرت به شهرها دارند، شاید یکی از دلایلش این باشد که پلکانی است این روستا در مقایسه با روستاهای کوهستانی مشابه، زیاد هم در انزوا نیست و با شهر مجاورش زنوز تنها یک و نیم کیلومتر با مرندفاصله دارد. برای آشنایی بیشتر بااین مطالب با فارسی خوان همراه باشید.
زنوزق روستای تاریخی و پلکانی مرند
اهالی روستا حتی برای کار اداری می‌توانند به راحتی به زنوز و حتی مرند (در سی کیلومتری زنوزق) رفت و آمد کنند. البته که این موضوع برای گردشگران هم مهم است و به همین دلیل با خیال راحت‌تری به این روستا سفر می‌کنند. در مدت حضور در زنوزق، یادتان نرود که چهار محله‌ی اصلی روستا را ببینید تا با نحوه‌ی زندگی مردم بیشتر آشنا شوید؛ محله های بدیر، آقا بابا، سیدی و کوده‌لر حاصل تقسیم‌‌بندی‌هایی هستند که این خانههای پلکانی را در دل خود جای داده‌اند.
برای گشت زدن در این روستا، حواستان باشد که گورستان قدیمی با سنگ نوشته‌های مربوط به قرن نهم هجری قمری، قلعه زنوزق و مسجد زنوزق از جالب‌ترین جاذبه‌های تاریخی این روستا به شمار می‌آیند. راستی به بالاترین قسمت روستا که بروید، در برابر دیدگانتان دره‌ای را خواهید دید که بی اختیار چشم شما را به خود خیره خواهد کرد. شکوه و عظمت خالق هستی و زیبایی طبیعت آذربایجان در این دره که تا پای کوهی بلند در کناره‌ی آن کشیده شده است، در میانه های فصل تابستان تماشایی‌تر از هر زمان دیگری است،
اما اگر اکنون و در فصل زمستان به آنجا بروید و از آن بالا، زیر پایتان را نگاه کنید، دره‌ای پر از برف را خواهید دید که سفیدی خیره کننده‌ای دارد که در هیچ جای دیگری مثل و مانندش را نخواهید دید. درست است که بهترین فصل سفر به زنوزق، تابستان است اما اگر عاشق برف باشید، زمستانش لطف دیگری دارد. باهم تصاویری از زمستان پربرف و بهار سبز رنگ زنوزق را از نظر می‌گذرانیم.
جمعیت
بر اساس آمار خانه بهداشت روستای زنوزق از ۲۰۱۰ نفر جمعیت روستا ۱۰۴۳نفر مرد و ۹۶۷نفر را زنان روستا تشکیل می‌دهند در نتیجه نسبت جنسی در این روستا ۸/۱۰۷می باشد یعنی در مقابل هر ۱۰۰زن حدود۸/۱۰۷مرد موجود میباشد.روستای پلکانی زنوزق با چهار هزار نفر جمعیت در بین دامنه‌های کوهستانی شهرستان مرند واقع شده و بافتی متراکم دارد.
فضاهای موجود واحدهای مسکونی این روستا متناسب با نوع فعالیت‌های حرفه‌ای روستاییان شکل گرفته است. کاربری‌های موجود در فضاهای مسکونی شامل اتاق، دهلیز، آشپزخانه، انبار، آغل، دالان، سرویس بهداشتی و حیاط میباشد. معابر روستا شیب زیادی دارند و در بعضی از مسیرها، معابر به صورت پلکانی بوده و عبور و مرور، صرفا از طریق پله‌های میسر است.
محلات
بطور کلی تفاوت عمده‌ای بین محلات شهری و روستایی وجود دارد و در محلات روستایی، مرکز محله و عناصر محله‌ای کمرنگ تر میباشند. در روستای زنوزق چهار محله وجود دارد که به شرح زیر است:
۱- محله بدیر: این محله به سطح ۴۵۴۱۱متر مربع از شمال شرقی به محله سیدی و ازشمال غربی به محله آقابابا محدود می‌گردد. محله بدیر از غرب به گورستان روستا و از قسمت جنوب به باغات و زمینهای زراعی محدود می‌گردد.
۲- محله آقابابا: محله آقابابا ازشمال به ارتفاعات روستا که در قسمتی از این ارتفاعات نیز باغات وجود دارد محدود است. در قسمت شرقی و جنوبی این محله محلات سیدی و بدیر قرار دارند و در سطوح پایین دست به گورستان روستا محدود می‌گردد سطح این محله ۵۰۱۶۰متر مربع میباشد.
۳- محله سیدی: از شمال به محله آقابابا وازجهت شرقی به محله بدیرو قسمت نوسازمحله کده لر محدود میباشد. سطح محله سیدی ۸۰۸۵۵مترمربع میباشد.
۴- محله کوده لر: این محله را می‌توان گفت که قسمت نوساز روستا بوده و در فاصله‌ای از هسته اولیه روستا قرار گرفته و سطح ۱/۹۹۶۳۰ مترمربع را به خود اختصاص داده‌است.در ساخت خانههای بافت قدیمی از مصالح بومی نظیر چوب، خشت، گل و سنگ استفاده شده است، اما در بافت جدید، از مصالح مقاوم آجر، سیمان و آهن استفاده می‌شود.
باغات گسترده، انبوه درختان غیرمثمر در حاشیه رودخانه زنوز چای، تفرجگاه چشمه کلیستر و همچنین تفرجگاه حاشیه سد زنوزق از عمده‌ترین جاذبه‌های طبیعی و چشم‌اندازهای مورد علاقه دوستداران طبیعت و کوهنوردی این منطقه است. منظره خود روستا به تنهایی جاذبه‌ای کم‌نظیر است که می‌تواند گردشگران را به سوی خود جذب کند.
گورستان قدیمی با سنگ نوشته‌های مربوط به قرن نهم هجری قمری، قلعه زنوزق و مسجد زنوزق از جالب‌ترین جاذبه‌های تاریخی این روستا به شمار می‌آیند.
زبان
مردم روستای زنوزق به زبان آذری سخن می‌گویند. دین رسمی آنها اسلام و پیرو مذهب شیعه جعفری میباشند.زنوزق دکوهپایه‌های کوه قلعه واقع شده است و به همین دلیل هم به زنوزق یا زنوز داغ مشهور شده، یعنی زنوز کوهستانی و به مرور و در گویش عامیانه به زنوزاغ و زنوزق تبدیل گشته است.
راه دسترسی
روستای زنوزق، از طریق جاده ترانزیت مرند جلفا و از شهر زنور قابل دسترسی است. این روستا با مختصات جغرافیایی ۴۵ درجه و ۴۹ دقیقه طول شرقی و ۳۸ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی، در فاصله ۵/۱ کیلومتری شهر این روستا از شرق به روستای کردلر، از غرب به روستای درق و از جنوب غرب به شهر زنوز محدود می‌شود. زنوز قرار دارد.
اقلیم
ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۸۸۰ متر است. آب و هوای روستا در فصول بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان، سرد و خشک است. همجواری این روستا با شهر زنوز که خود، بیش از ۸۰۰ سال قدمت دارد می‌تواند معرف پیشینه تاریخی زنوزق نیز باشد. از دیگر سو، مشترکات فرهنگ عمومی مردم شهر زنوز و این روستا، می‌تواند شاخص‌های وابستگی تاریخی این دو مکان را پررنگ‌تر سازد.
غذاهای محلی
از غذاهای محلی این روستا می‌توان به کوفته، کباب و آبگوشت محلی اشاره کرد.املت و نان داغ، در سایه درختان سیب در زنوزق از رستوران خبری نیست، اما آنجا هم نانوایی دارد و هم چندین کافه محلی، با آنکه بیشتر زنان زنوزق نان را در خانه می‌پزند، اما نانوایی هم در روستا وجود دارد.برای خرید نان باید تا میدان در ورودی روستا بروید. بالای میدان نانوایی سلیمانی و پایین میدان نانوایی دلدار، بربری تازه به شما می دهند.
چند کافه محلی هم برای تهیه آب داغ یا چای در همین میدان وجود دارند. کافه رحمان درسا در حاشیه میدان و کافه حاجی عنایت ۵۰ متر بالاتر از میدان هستند و در آنها آقا رحمان و آقا عنایت با روی خوش از شما استقبال می کنند.اگر برای ناهار می خواهید در روستا بمانید، چون تمام مواد لازم دور میدان وجود دارد، وقت زیادی برای جمع آوری آنها صرف نخواهد شد.
شغل
مشاغل عمده مردم روستای زنوزق زراعت، باغداری و دامپروری است. آب زراعی باغات از رودخانه زنوز چای و چشمه کلیستر تامین می‌شود. عمده‌ترین محصول باغی روستا سیب است که اشتهار منطقه‌ای دارد، ولی زردآلو و گردو نیز در ان روستا به عمل می‌آید. جو و یونجه محصولات اصلی زراعی روستا هستند. مراتع سرسبز روستا زمینه مناسبی برای پرورش دام و طیور فراهم کرده است.
تولیدات دامی و فرآورده‌های متنوع لبنی از محصولات عمده روستا محسوب می‌شود.با توجه به زمینه‌های فعالیت دامداری و تولید مواد اولیه پشمی، انواع صنایع دستی، همچون قالی‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و جوراب بافی در میان خانوارهای روستایی رایج است.پوشاک و لباس‌های محلی مشتمل بر پیراهن بلند گلدار، دامن چین‌دار و جلیقه مخصوص نیز شغل در میان زنان روستا رایج است. کودکان روستا لباس محلی خاصی ندارند و از لباس‌های رایج عمومی استفاده می‌کنند.
سوغات
سوغات روستا شامل زردآلو، قیصی، برگه زردآلو، لواشک، گردو و میوه های سردرختی روستا می شود و البته میهمان کافه های روستا شدن و خوردن دست پخت یک آشپز روستایی طعم این گردش یک روزه را برایتان ماندگار می کند.
شکوه و عظمت خالق هستی و زیبایی طبیعت آذربایجان در این دره که تا پای کوهی بلند در کناره آن کشیده شده است در میانه های فصل تابستان تماشایی تر از هر زمان دیگری است و اگر اکنون از آن بالا نگاه کنید تمام دره پر از برف و سفیدی خیره کننده ای است که آدمی را به غلطیدن بر روی خود فرا می خواند.
سفر تا دل باغهای زردآلو
در روزهای میانه تابستان، اگر فرصتی دست داد، می توانید برای دیدن یکی از منحصر به فرد ترین مناطق روستایی کشور راهی آذربایجان شرقی شوید.بعد از رسیدن به شهر تبریز و ادامه مسیر تا شهر مرند، در میان باغات پربار و رنگارنگ، روستایی خودنمایی می کند که عنوان بزرگترین روستای پلکانی ایران را داراست؛ روستای زنوزق است.اینجا زنوزق است، روستایی در دل کوه، پلکانی، سرسبز و بسیار پاکیزه روستایی با هوای مطبوع و مردمانی مهربان روستایی در شمال غربی استان آذربایجان شرقی.
این روزها انجام هرکاری سخت باشد، سفر رفتن و بودن در مناطقی که از هوای مطبوعی برخوردارند لذت بخش است. برای فرار از گرما، و برای دیدن یک تابلوی منحصر به فرد نقاشی یکی از آثار مشترک طبیعت و انسانهای سختکوش کوهستان نشین، می توانید کوله ای بردارید و راه بیافتید به سمت آذربایجان؛ سفری خاطره انگیز تا روستای زنوزق است.
هم سیاحت، هم زیارت
در رفت و بازگشت به این روستای زیبا، می توانید از دیدنی های موجود در مسیر هم لذت ببرید.اولین این دیدنی ها شهر زنوز است، شهری آرام و دارای معادن خاک سفید و تولید بالای ظروف چینی مرغوب.در ادامه مسیر شهر مرند و اطراف آن با بناها و دیدنی هایی مانند مسجد جامع مرند یا کلیسای سهرل به استقبالتان می آید و دیدن تپه های رنگین و دشت های گل زرد، کوههای ماهار و آغداش و ییلاق منطقه خالی از لطف نیست.
همچنین علاوه بر قلعه باستانی مرند و امامزاده ابراهیم مرند که کمی پایین تر از هتل گردشگری مرند قرار دارد، می توانید پل قدیمى قیزیل کورپى (پل طلا) زنوز، تفرجگاه و دشت ماهار، کوه سلطان سنجر در بالا دست زنوزق، تفرجگاه آدنه در کنار سد زنوز با جاده خاکی و چشم انداز سرسبز، تفرجگاه و آبشار دامجى قیه و حاشیه سد زنوز را که از جاذبه هاى طبیعى و تاریخى شهر زنوز و روستای زنوزق محسوب مى شوند ببینید.
دیدنی های روستای زنوزق
قدم زدن بر روی مسیر سنگفرش روستا یکی از لذت هایی است که می توانید تجربه کنید.خانه های کاهگلی با پنجره های رنگین و باغات میوه شما را تا انتهای روستا همراهی می کنند.صدای زنگوله ی رمه های گوسفندان شاید زیباترین آوای روستاهای ایران است و شنیدن آن خالی از لطف نیست.
آبشار دامجی قیه
آبشار دامجی قیه یکی از جاذبه‌های دیدنی زنوزق به شمار می‌رود؛ برای رسیدن به این آبشار از حاشیه روستا باید سه کیلومتر در مسیر جاده “کوه کمر” پیش بروید، اطمینان داشته باشید از دیدن این مسیر خسته نخواهید شد، به‌خصوص در تابستان که باغات حاشیه جاده را سیب‌های رنگین و زردآلو و گردو پوشانده و منظره زیبایی را به وجود آورده است.امتداد این جاده به ییلاق “ماهار” می‌رسد، دشت وسیع و سرسبزی که اهالی از سبزی‌های تازه و مفید آن بهره می‌گیرند.
منطقه ییلاقی ماهار و کوه کمره
هنگامی که از جاده کنار زنوزق به راه می افتیم و مناظر سرسبز را در پیچ و خم جاده پشت سر می گذاریم، پس از چندین کیلومتر به دشت بزرگ و سرسبزی می رسیم که در تابستان به بهشتی بی بدیل تبدیل می شود. دشتی که پذیرای بسیاری از مسافران دیگر شهرهای آذربایجان است با منظره ای جالب و در نوع خود منحصر به فرداین منطقه تا چشم کار می کند، سبزه و چمنزار است.
در بلندی های ماهار منطقه ای صاف و هموار با مساحت بیش از صد هکتار وجود دارد که با مناطق پیرامون و آغداش صدها هکتار وسعت دارد. ماهار از تفرجگاه های شناخته شده منطقه شمال غرب کشور است. از کوه کمر می توان با جاده ای خاکی به سیه رود نیز رفت. اگر حوصله جاده خاکی دارید در این مسیر هم صحنه های فوق العاده ای می بینید.
سد زنوز
سد زنوز یکی از زیبایی های آذربایجان به شمار می آید که در نزدیکی این شهرستان قرار دارد این سد دارای ماهی هایی برای صید نیز می باشد در اطراف این سد باغات زیبای میوه نیز وجود دارد که بر زیبایی های این منطقه می افزاید. اطراف این سد چشمه های آّب بسیار گوارایی دارد که از دل کوه جاری می شوند. آب این سد از چشمه های خروشانی که از کوه سلطان سنجر جاری می شوند، تامین می کنند و در همه فصل های سال دارای آب می باشد.
برای رسیدن به این سد، از مرند بطرف زنوز حرکت کرده به زنوز که رسیدیم در دومین چهار راه به سمت راست تغییر مسیر داده تا رسیدن به سد مسیر خود را که در حدود پانزده دقیقه است، ادامه می دهیم.
گواه اسناد تاریخی یکی از زیباترین باغ شهرهای ایران است. شهری که سومین دارالفنون ایران در آنجا تأسیس شده است. به این جهت سطح تحصیلات عمومی مردم در این شهر و روستاهای اطراف بالاست. زنوز کوهستانی‌ترین نقطه شهر در شهرستان مرند است و در دوره صفویه اهمیت بسیاری داشته، به‌طوری که تفنگچیان زنوز از قلعه‌ها و شهرهای مهمی مثل تفلیس و ایروان محافظت می‌کرده‌اند. اما آنچه در این سال‌ها زنوز را شهره خاص و عام کرده نام سیب درخشان زنوز است.
این مطلب توسط تیم فارسی خوان جمع آوری و تکمیل شده است امیدوارم که از این مطلب استفاده کرده باشید.همچنین از شما همراه گرامی می خواهیم که برای پیشرفت این مطلب نظر خود را از بخش دیدگاه برای ما ارسال کنید و با دیگر کاربران به تبادل نظر بپردازید.
دیدگاهتان را بنویسید